حجت‌الاسلام عباسعلی شاملی عضو هیئت‌علمی جامعه المصطفی در پنل افتتاحیه مدرسه پائیزه عقل که در مدرسه امام خمینی (ره) گرگان برگزار شد، در خصوص مفهوم‌شناسی عقل در علم و دین تصریح کرد: عقل از منظر قرآن نیرویی است سالم و به‌دوراز شهوت و غضب که با درک حقایق و نیکی‌ها و زشتی‌ها، انسان را به‌سوی نجات از جهنم و نیل به عبودیت و بهشت هدایت می‌کند.
حجت‌الاسلام شاملی در این زمینه از قول علامه طباطبایی اظهار داشت: مراد از عقل در کلام خدای متعال ادراکی است که با سلامت فطرت انسانی حاصل می‌شود به‌عبارت‌دیگر عقل یعنی علمی که انسان مستقلاً به آن دست می‌یابد بر خلاف سمع که در قرآن به معنای ادراکی است که انسان با کمک غیر به آن دست پیدا می‌کند.
وی دو رویکرد درون دینی و برون دینی را در واکاوی هستی‌شناسی، کنش شناسی و ارزش‌شناسی عقل به‌عنوان رویکردهای عمده و محوری معرفی و ابراز داشت: عقل از منظر دینی شریف‌ترین نیرو در وجود انسان است. خداوند متعال در قرآن کریم بیش از ۳۰۰ بار انسان‌ها را به استفاده و بهره جستن از این نیروی خدادادی دعوت کرده است. البته باتوجه‌به محدودیت دامنه دانش انسانی، در بسیاری از موارد باید به احکام وحیانی و شرعی رجوع کرد.
عضو هیئت‌علمی جامعةالمصطفی تصریح کرد: دین حقیقى مردم را فرا می‌خواند تا از روی دلیل عقلى به عالم ماوراى طبیعت یقین پیدا کند. فی الواقع عقل و نقل، در طول هم جاى دارند. خداوند براى مردم دو حجّت قرار داده است: حجت ظاهرى و حجت باطنى، اما حجت ظاهرى، فرستادگان الهى و پیامبران و امامان(ع) هستند و اما حجّت باطنى، عقل است. براین‌اساس ممکن نیست حجت ظاهر و باطن با یکدیگر تعارض داشته باشند. حجّت به معناى دلیل و راهنما است و راهنما کسى را می‌گویند که با طریق و مقصد و منتهاى آن آشنا است.
وی در زمینه مطالعات روان شناسی شناختی در زمینه عقل عنوان کرد : ارائه پنج کارکرد برای عقل در روان شناسی شناختی مطرح است که عبارتند از؛ اندیشه ورزی، حل مساله، تصمیم گیری، تحلیل و نقد و نظر وخلاقیت و ابتکار.
حجت الاسلام شاملی در پایان با اشاره به تلقی علوم مختلف از عقل و چیستی شناسی عقل در علم و فلسفه و نیز تفاوت های عقل در فقه اسلامی و کلام و عرفان از علامه طباطبایی، شهید مطهری و آیت‌الله مصباح یزدی به‌عنوان سه پیش‌گام در مطالعات عقل شناسی و خردکاوی یاد کرد و بر ضرورت تأسی به سیره علمی این بزرگان در برنامه‌ریزی‌های علمی و آموزشی تأکید کرد.
Δ