حجت‌الاسلام والمسلمین سیدیوسف موسوی، معاون پژوهش مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث، ۱۵ تیر در نشست علمی «مبانی تفسیر اجتماعی امام خامنه‌ای»، با بیان اینکه بعد علمی حضرت آقا به علت غلبه بعد سیاسی ایشان مورد غفلت قرار گرفته است، گفت: جامعه المصطفی با همکاری مؤسسه انقلاب اسلامی و ۱۵۰ مرکز علمی دیگر اقدام به برگزاری همایش بین‌المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای کرده است و تاکنون ۱۲۰۰ چکیده مقاله به این همایش ارسال شده است. اندیشه‌های قرآنی رهبری مانند معارف قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) است و با این کار، معارف قرآن کریم هم در جامعه نشر داده خواهد شد.
معاون پژوهش مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث با بیان اینکه حضرت آقا از جوانی در دروس امام شرکت می‌کرده است و هم مباحثه شهید مطهری بودند، اظهار کرد: آقا در کنار زیست‌نامه یا به تعبیری زندگینامه نوعی زندگینامه قرآنی هم دارند. ایشان شاگرد علامه طباطبایی در تفسیر بودند و در دروس ایشان شرکت می‌کردند؛ همچنین جلسات تفسیری در مشهد و در سال ۱۳۴۷ داشتند و چند سوره را هم در سن ۳۰ سالگی تفسیر کرده‌اند که از جمله می‌توان به سوره منافقون اشاره کرد.
موسوی با بیان اینکه ایشان در قم که آن زمان مهد جلسات تفسیر بود به تفسیر سوره منافقون پرداخت و مورد استقبال قرار گرفت، اضافه کرد: غیر از تفسیر علامه طباطبایی که قرآن به قرآن و حاوی روایات تفسیری است و به مباحث روز اجتماعی هم پرداخته است کمتر تفسیری به قوت تفسیر مقام معظم رهبری بر برخی سوره‌ها شاهد هستیم و البته ایشان هم به سبک علامه به تفسیر حمد و توبه و برخی سور دیگر پرداخته است. همچنین برخی سخنرانی و خطبه‌های ایشان حاوی مطالب زیادی از ایات قرآن و تفسیر آن است.
معاون پژوهش مجتمع آموزش عالی قرآن با بیان اینکه متاسفانه طلاب و حوزه هم نسبت به بعد تفسیری و علمی آقا دچار غفلت هستند، افزود: تفسیر سوره حمد ایشان در سال ۱۴۰۱ در قالب جدید منتشر شده است و از طریق نرم‌افزار ولایت به صورت رایگان در اختیار طلاب قرار دارد و تفسیر این سوره ۱۳۶ صفحه شده است. سوره بقره هم توسط ایشان در ۸۲۰ صفحه منتشر شده است. اولین تفسیری که آقا در مشهد شروع کردند تفسیر سوره برائت یا توبه است.
وی ادامه داد: اینکه در زمان شاه و در مشهد، تفسیر سوره‌ای مانند برائت را آغاز کنند که بیشترین مباحث اجتماعی متناسب با نیاز روز را دارد مسئله‌ای هوشمندانه است. حجت‌الاسلام زمانی، معاون سابق بین‌المل حوزه از شاگردان ایشان نقل کردند جلسه تفسیر ایشان توسط حکومت تعطیل شد و بعد از آن جلسه را به مسجد کرامت بردند و آنقدر این جلسه شلوغ می‌شد که مردم زیادی در بیرون از مسجد می‌نشستند.
وی با بیان اینکه تفسیر سوره مجادله ایشان هم در ۱۵۴ صفحه در سال ۱۴۰۱ منتشر شده است، گفت: تفسیر سوره حشر در ۲۶۴ صفحه، ممتحنه در ۱۰۸ صفحه، تفسیر سوره جمعه در ۸۲۰ صفحه منتشر شده است در حالی که این سوره بسیار کوتاه است و نشان می‌دهد که مقام معظم رهبری چه دقت و عمقی در مباحث تفسیری دارند به خصوص از ایشان نقل است که دقت زیادی در فهم معنای اصلی لغت دارند.
موسوی با بیان اینکه تفسیر سوره تغابن ایشان هم در سال ۱۳۹۹ در ۱۹۰ صفحه چاپ شده است، اظهار کرد: سیدقطب مصری، صاحب تفسیر فی ظلال القرآن، که فردی سکولار بود به تدریج با اخوان المسلمین آشنا و شروع به نوشتن این تفسیر کرد؛ تفسیر سیدقطب، تفسیری اجتماعی از قرآن کریم است و املا به مبحث روز پرداخته است زیرا بیشترین هجمه در آن زمان به اسلام صورت گرفت و ایشان و امثال وی مانند سیدجمال و محمد عبده به معرفی بیشتر قرآن پرداختند و نوشتن تفاسیر در این راستا صورت گرفت.
وی افزود: مقام معظم رهبری در جوانی این کتاب را به فارسی ترجمه کردند و در سال ۱۳۹۸ به صورت جدید چاپ شد. همچنین از کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» می‌توان به دیگر آثار تفسیری رهبری اشاره کرد. به نظر بنده چند نفر در ارائه طرح کلی اندیشه اسلامی شاخص هستند که از جمله می‌توان به امام(ره)، شهیدصدر و مقام معظم رهبری اشاره کرد و مبنای این اندیشه برگرفته از قرآن و روایات است. کتاب دیگر در مباحث اندیشه‌های قرآنی رهبری، «قرآن، کتاب زندگی» است که منطبق بر اندیشه‌های ایشان نوشته شده است.
موسوی با بیان اینکه بیش از ۲۰ پایان‌نامه دکتری با موضوع اندیشه‌های قرآنی مقام معظم رهبری پرداخته است، اضافه کرد: نزدیک به ۳۰۰ کتاب، پایان‌نامه و سایت و مقاله درباره اندیشه‌های رهبری در سایت همایش معرفی شده است و حدود ۷۰۰ موضوع هم برای مقاله و پایان‌نامه نویسی در سایت همایش قرار داده‌ایم.
معاون پژوهش مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث المصطفی با اشاره به مبانی و روش تفسیر رهبری گفت: ما چند نوع روش تفسیری از جمله تفسیر قرآن به قرآن داریم که علامه طباطبایی بیشترین استفاده را از این روش کرده است و ائمه(ع) هم مبدع این نظریه بوده‌اند. روش دیگر مانند تفسیر صافی، روایی است. روش دیگر تفسیر عقلی و روش دیگر هم علمی است و در صد سال اخیر رواج بیشتری یافته است و گرفتار شدن در تفسیر به رای هم از آفات آن است. روش دیگر هم تفسیر باطنی یا عرفانی است.
وی اضافه کرد: مقام معظم رهبری تفسیر جامع اجتهادی دارند یعنی از انواع این روش‌ها به اقتضای نیاز و مباحث بهره برده‌اند و ورود این چنینی به قرآن کریم نیازمند توانایی بسیار زیاد علمی است. ایشان در برخی مباحث خود برای تفسیر یک آیه به آیات دیگر اشاره کرده است و بعد روایاتی آورده‌اند همچنین در ذیل برخی آیات مباحث علمی و اجتماعی و … را آورده‌اند.
موسوی با اشاره به گرایش مقام معظم رهبری در تفسیر افزود: گرایش تفسیر اخلاقی، گرایش تفسیر اجتماعی و گرایش تفسیر سیاسی از جمله روش‌هایی است که مفسران از آن بهره می‌برند و مقام معظم رهبری گرایش تفسیر اجتماعی داشته‌اند و از جمله این گرایش تفسیری را می‌توان در آیه نماز جمعه در سوره جمعه ایشان مثال زد؛ ایشان در این آیه از گرایش تربیتی، سیاسی و اجتماعی استفاده کرده است.
Δ