در ابتدای این نشست علمی، حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبادی، معاون پژوهش جامعةالمصطفی با تاکید بر اهمیت پرداختن علمی به مراسم بزرگ اربعین و بیان موضوعات این جلسه از سلسله نشست های علمی اربعین پژوهی، از همه دست اندرکاران، سخنرانان و شرکت کنندگان در نشست تقدیر و تشکر نمود.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر رضایی اصفهانی، رئیس مجتمع آموزش عالی قرآن و حدیث المصطفی به عنوان سخنران نخست با موضوع مبانی قرآنی پیاده روی اربعین به سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: روایات و سیره علما درباره عظمت و جایگاه راهپیمایی اربعین فراوان است اما از نظر قرآنی می توان اربعین را مصداق برخی آیات کلام الله مجید دانست.
وی اربعین را از شعائر الهی برشمرد و گفت: آیه ۳۲ سروه حج هرچند پیرامون مناسک حج نازل شده است اما قاعده کلی قرآن را بیان می نماید که بزرگ نگاه داشتن شعائر الهی، نشانه تقوای دل است. امروز اربعین به نشانه علاقه به امام حسین(علیهم السلام) و نماد پیروان اهل بیت(علیهم السلام) مبدل شده است.
سخنران نشست با اشاره به آیه پنجم سوره ابراهیم، خاطرنشان کرد: اربعین از مصداق های ایام الله است. بر اساس آیه پنجم سوره ابراهیم رهبران دینی و علما موظف هستند ایام مهم الهی را به یاد مردم گوشزد نمایند. همانگونه که پیامبران ایام الله را به یاد مردم می آوردند، ما نیز امروز موظف هستیم مصادیق ایام الله مانند عاشورا، اربعین و… را به خاطر مردم بیاوریم.
وی اربعین را یکی از مصادیق عمل صالح برشمرد و تصریح کرد: عمل صالح موجب وحدت مسلمانان و خشم کفار می گردد. در آیه ۱۲۰ سوره توبه تصریح شده است افراد قدمی برنمی دارند که موجب خشم کفار شود، مگر اینکه عمل صالحی برای آنان درج شود. قطعا راهپیمایی باشکوه اربعین موجب خشم کفار می شود و همین دلیل به تنهایی می تواند بیانگر اهمیت این گردهمایی بزرگ باشد.
حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی راهپیمایان اربعین را از جمله مهاجران الی الله دانست و گفت: بر اساس آیه ۱۰۰ سوره نساء، هرکس به قصد مهاجرت به سوی خدا و رسول او از خانه خود خارج شود و در این راه جان دهد، اجر او با خداست. از آنجا که در این آیه عنوان رسول ذکر شده است، اشاره به جایگاه رسول خدا و جانشینان آن حضرت دارد.
وی مراسم اربعین را مصداق یاری خدا و کمک به دین الهی و اهل بیت پیامبر(علیهم السلام) خواند و اذعان داشت: در آیه هفتم از سوره محمد ذکر شده است اگر خدا را یاری کنید، خدا نیز شما را یاری و قدم هایتان را استوار می نماید. یکی از موارد کمک به دین الهی، یاری رساندن به اهل بیت(علیهم السلام) است و شرکت در راهپیمایی اربعین، از مصادیق آن به شمار می آید.
رئیس مجتمع قرآن و حدیث، راهپیمایی اربعین را نشانه یاری رساندن به مظلوم برشمرد و گفت: در تفسیر آیه ۳۳ سوره اسراء ذکر شده است که منظور از مظلوم در این آیه، امام حسین(علیه السلام) است و هرکس به خون خوانی آن حضرت قیام نماید، از مصادیق یاری مظلوم خواهد بود.
وی مراسم اربعین را مظهر وحدت اسلامی و تبلور عواطف ایمانی خواند و یادآور شد: بر اساس آیه ۱۰۳ سوره آل عمران، از مهم ترین مصادیق حبل الله در کنار قرآن کریم، اهل بیت(علیهم السلام) هستند. اربعین محل گردهم آمدن پیروان مکتب اهل بیت و حتی سایر مذاهب و ادیان الهی است. امام حسین(علیه السلام) همه را گرد هم جمع می نماید و مصداق وحدت میان مسلمانان است.
سخنران نشست ادامه داد: ملت ایران و عراق با توطئه امریکا و هم پیمانانش به مدت ۸ سال در برابر هم قرار گرفتند اما امروز می بینیم به برکت امام حسین و اهل بیت(علیهم السلام) چه الفت و محبتی میان دو ملت برقرار شده است. اربعین مظهر تبلور عواطف ایمانی است که در هیچ مناسک دیگری مشابه آن را نمی توان یافت.
حجت الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی در پایان با اشاره به اهانت به ساحت مقدس قرآن کریم در برخی کشورهای غربی، تصریح کرد: بر اساس حدیث ثقلین، جدایی میان قرآن و اهل بیت وجود ندارد و هرگونه تکریم اهل بیت و امام حسین(علیهم السلام)، تکریم قرآن کریم و هرگونه اهانت به این کلام الهی، توهین به اهل بیت به شمار می آید. قرآن کریم بیشترین ضربه را به کفار وارد کرده است و این حملات نیز نشانه ترس و نگرانی آنان از روند گسترش اسلام و حرکت به سوی معنویت به ویژه در کشورهای غربی است. بنابراین اهانت های اخیر به قرآن کریم در مراسم اربعین امسال باید با پاسخ یکپارچه و محکم راهپیمایان مواجه شود.
در ادامه این نشست حجت الاسلام والمسلمین دکتر خیری، عضو هیئت علمی و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی قم به سخنرانی با موضوع «راهپیمایی اربعین، شاهراه تمدنی» پرداخت و اظهار داشت: یک تمدن بیانگر تحقق عینی باورها وارزش های فرهنگی در عرصه های مختلف حیات فردی و اجتماعی است. هر جامعه ای لازم می داند در فواصل منظم زمانی، احساسات جمعی را برای تصدیق دوباره آرمان های خود به نمایش گذارد تا عناصر سازنده وحدت جامعه را فراهم نماید.
وی ادامه داد: بازسازی معنویت و اخلاق اتفاق نمی افتد مگر با گردهمایی های مکرر و جلساتی که در آنها افراد به تاکید مجدد به احساسات جمعی بپردازند. از نظر بحث انسان شناسی، فطرت انسان نیازمند به معنویت است که اگر این نیاز به درستی مدیریت نشود، جامعه به سوی جریان های انحرافی حرکت خواهد کرد. برگزاری برخی مراسمات عجیب و بی منطق در برخی کشورهای غربی، تجلی گر دنیا گرایی و مظاهر آن در تمدن مادی است.
رئیس دانشگاه آزادی اسلامی قم اربعین را حرکتی با درون مایه الهی و برخاسته از فکر و سنت دینی دانست و اظهار داشت: این مناسک که از نخستین اربعین امام حسین(علیه السلام) آغاز شد، دارای شاخصه عقل، روح و عمل است. در مراسم اربعین هم شاهد روح جمع گرایی و انس و محبت انسانی هستیم و هم روح تمدن سازی در آن مشاهده می شود. انسان ها آرمان های خود را در اربعین جستجو می نمایند که به احساس آرامش معنوی و دوری از روزمرگی می انجامد.
وی اربعین را تجربه جدیدی برای زیست مومنانه به صورت عینی و عملی دانست و در ادامه به بیان برخی ویژگی های آن از جمله محلی برای آمادگی مواجهه و خطر کردن در برابر انواع سختی ها و تهدیدات، نماد قدرت نرم مکتب اهل بیت(علیهم السلام)، میعادگاه وحدت جهان اسلام،منبری برای بیداری اسلامی، برهم زننده معادلات دنیای استکبار و دارای پیام های جهان شمول مانند عدالت طلبی، ایثار و … پرداخت.
حجت الاسلام والمسلمین خیری، تمدن اسلامی را دارای عناصری مانند معرفت آحاد جامعه، تعاون و همکاری در حد اعلی، عدالت خواهی، مقصد الهی و راهبری مشخص، تضمین سعادت دنیا و آخرت، فراگیری در ماورای تفاوت های فرهنگی و نژادی، حرکت و پویایی برای رسیدن به قله، مسابقه در نیکی ها و غفران الهی با بهره گیری از تقوا و استمداد از معصومین(علیهم السلام) دانست و تصریح کرد: شاهراه تمدنی اربعین از بینش عمیق شرکت کنندگان خود برخوردار بوده و تجلی شعائر الهی است.
وی افزود: در این شاهراه تمدنی، هر کس راهبر خویش است. همه در این مسابقه حضور دارند و هر کس به شکلی در صحنه است. در این مسابقه همه پیروز میدان هستند. کمک به سایرین در این مسابقه به پیروزی بیشتر می انجامد. وحدت در عین کثرت مصداق بارز این شاهراه است. همه در یک مسیر و یک جایگاه هستند. خط پایان به معنای پایان نبوده و بلکه ابتدای مسیر است. نقطه پایان به معنای برتری شخصی بر دیگری نیست . همراهی خانوادگی در این مسیر نسبتا طولانی و دارای تنوع و نشاط معنوی، موجب تحکیم مناسبات خانوادگی و خارج شدن از انزوای تحمیلی زندگی ماشینی غربی می گردد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی قم ترویج نمادهای تمدنی در شاهراه اربعین را حائز اهمیت دانست و ابراز داشت: اربعین تجلی فرهنگ جمع گرایی اسلامی و رزمایش و بیانگر اقتدار و توان مسلمانان است. اربعین پرورش دهنده استعدادها و تجلی عاملیت گرایی ساختاری است و نگاه به آینده داشته و زمینه ساز تحقق جامعه مهدوی است. اربعین موجب افزایش خودباوری انسان در جهانی است که او را به سوی خودباختگی سوق می دهد.
حجت الاسلام والمسلمین خیری اربعین را تمرین سبک زندگی اسلامی و بالا برنده سرمایه و مشارکت اجتماعی خواند و افزود: اربعین ورود عینی به حریم خدا برای تحقق آرمانهای الهی است. همانگونه که مقام معظم رهبری(مدظله العالی) فرمود، اربعین یک حادثه بینظیر است که هر سال باشکوه تر از قبل برگزار می شود. اربعین فریاد رسا و رسانه پرقدرت حادثه عاشوراست. امروز خوشبختانه مجالس عزاداری امام حسین(علیه السلام) از لحاظ معنویت و گسترش عمق بیشتری از گذشته دارد و اربعین نیز باید این مسیر رشد را بپیماید.
آقای دکتر رحیمی سجاسی، به عنوان سخنران پایانی نشست علمی اربعین پژوهی با موضوع «اربعین به مثابه الگوی تمدنی» به سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: هر واقعیت اجتماعی از منظر جامعه شناسی دارای اهمیت است. نامیدن اربعین به عنوان پیاده روی جمعی، تقلیل این مراسم عظیم است و می توان از آن به عنوان راهپیمایی اجتماعی نام برد.
وی در ادامه به تشریح برخی کارکردهای اربعین پرداخت و اظهار داشت: اربعین به یک نیاز فطری بشر پاسخ می دهد که در امت سازی مورد نیاز است. در اربعین همه اصناف و سنخ ها و ملیت ها شرکت دارند و یک مراسم فراملیتی است.
سخنران نشست، هر واقعه اجتماعی را یک پدیده تاریخی دانست و گفت: با دقت به سیر تاریخی یک پدیده می توان به تحلیل بومی از آن دست یافت. در هیچ واقعیت اجتماعی دیگری در حوزه دینی، نمی توان از لحاظ گستردگی مشابهی برای اربعین یافت.
وی اربعین را نقطه عطف زندگی امت اسلامی خواند و تصریح کرد: افرادی که در این مراسم شرکت می کنند یا علاقه مند به شرکت هستند، گویا در یک خیمه دور هم جمع می شوند. ما امروز میراث دار اربعین حسینی هستیم. اربعین نقطه مقابل سکولاریسم است. پیاده روی اربعین به معنای هدفمندی و دوری از انفعال و درجا زدن است و هیچ عنوان و تشخصی در آن وجود ندارد.
آقای رحیمی، امت اربعین را یک امت تمدن ساز برشمرد و یادآورشد: اربعین گوشزد می نماید که چه موانعی در مسیر رسیدن به کمال حقیقی وجود دارد و فسادستیزی و عدالت خواهی در آن متبلور است. اربعین تحول آفرین است و همه شرکت کنندگان در این مراسم را یک تحول و جوشش درونی سوق می دهد.
معاون دانشجویی دانشگاه شاهد در پایان به موضوع کنشگری زن مسلمان در مراسم اربعین پرداخت و گفت: زنان مسلمان عمدتا تحت سه گفتمان مختلف ملی، اسلامی و غربی قرار دارند. اربعین تقویت کننده گفتمان اسلامی است و زن مسلمان با حضور در این مراسم، هویت اسلامی خود را بازسازی می نماید.
Δ