در دومین پنل تخصصی از این سلسله نشست ها با عنوان جایگاه عقل در مذاهب اسلامی ، استاد دکتر سید زهیر المسیلینی از اساتید و پژوهشگران برتر نمایندگی گلستان به ایراد سخن پرداخت.
وی در این نشست ضمن تعریف لغوی واصطلاحی عقل اظهار داشت :اهمیت وجایگاه عقل از منظر آیات وروايات اسلامی و مذاهب اسلامی ( اماميه وماتریدیه ومعتزله) به حدی است که در قرآن کریم مشتقات عقل ۴۹ بار آمده و غالبا در صیغه فعل مضارع آماده وحتی یکبار بعنوان اسم نیامده است واز این فهمیده می شود که عقل مستلزم عمل است وعاقل کسی است که بر طبق علم عمل کند وصرفا داشتن عقل بدون عمل به حکم عقل در آیات قرآنی به چهار پایان تشبیه شده است .
وی افزود : در روایات اسلامی نیز به ویژه روایات أئمة أهل بیت عقل بسیار گرامی داشته شده واز جایگاه بالای برخوردار است. همچنین سایر مذاهب کلامی نیز عقل را مهم شمردند گرچه مراتب به کار گیری عقل در مسائل کلامی در میان متکلمان اسلامی متفاوت است اما اصل به کار گیری عقل واهمیت آن مورد اتفاق چهار مذهب کلامی است .
استاد مسیلینی در خصوص نقش عقل در مذاهب کلامی اظهار داشت : ازمنظر مذاهب کلامی (اماميه ماتریدیه ومعتزله) عقل با دو قسم نظری وعملی دارای نقش های متعددی در آموزه های کلامی است ازجمله نقش منبعی است؛ به معنای کاشف ومدارک حقایق وآموزش های اعتقادی بنحو استقلال مانند اثبات وجود خدا ، اثبات برخی صفات الهی مانند قدرت، حیات وعلم واصل ضرورت ارسال رسل واصل معاد. بنابراین منبع بودن به معنایی تولید کننده آموزه دینی جدید نیست واز این جهت عقل فیلسوف با عقل متکلم این تفاوت را دارد که عقل فیلسوف مسئله فلسفی جدید که سابقه نداشته را تولید کند ولی متکلم مسئله جدیدی را جعل واختراع نمی کند بلکه آموزه های دینی را مانند اصل وجود خدا درک می کند وان را مستقل از شرع اثبات می کند.
وی در خصوص نقش اثباتی وتبیینی عقل عنوان کرد : عقل آموزه ها را کشف وادراک می کند آن را تبیین توجیه منطقی وقابل قبول می کند سپس آن را اثبات می کند .
Δ