درس اخلاق آیت الله رمضانی در مجتمع زبان، ادبیات و فرهنگ شناسی

همزمان با گرامیداشت ایام الله 13 آبان روز مبارزه با استکبار جهانی، مجتمع آموزش عالی زبان، ادبیات و فرهنگ شناسی میزبان آیت الله رمضانی دبیر کل مجمع جهانی اهل بیت (علیهم السلام) بود.

در ابتدای این دیدار، حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر ساجد ، ضمن عرض خوشامدگویی و ارائه گزارش مختصری از تاریخچه فعالیتهای مجتمع زبان، ادبیات و فرهنگ شناسی، به معرفی ظرفیت ها و توانمندی های زبانی مجتمع اشاره کرده و بیان داشت مجتمع زبان، یکی از سه حوزه دانشی جامعه المصطفی است.

در ادامه جلسه، آیت الله رمضانی ضمن آرزوی توفیق برای دست اندرکاران و طلاب مجتمع و نیز ابراز خرسندی از حضور در مجتمع، از نزدیک با فعالیت مدارس عالی مجتمع آشنا شد و با مدیران گروه های علمی و زبانی به گفتگو پرداخت.

سپس درس اخلاقی با سخنرانی دبیر کل مجمع جهانی اهل بیت (علیهم السلام) در جمع طلاب و دانشجویان مجتمع آموزش عالی زبان، ادبیات و فرهنگ شناسی برگزار گردید.

آیت الله رمضانی در درس اخلاق خود، پیرامون بایسته‌های تعلیم گفت: معلم، نیازمند دانش برای ترقی خود و جامعه است لذا تعالی محقق نمی شود تا زمانی که علم در جان انسان نفوذ کند. قرآن کریم در ستایش پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرماید: «هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الأُمِّيّينَ رَسولًا مِنهُم يَتلو عَلَيهِم آياتِهِ وَيُزَكّيهِم وَيُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ وَالحِكمَةَ وَإِن كانوا مِن قَبلُ لَفي ضَلالٍ مُبينٍ [سوره جمعه/ آیه ۲] یعنی خدا در میان جمعیت درس نخوانده، رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنها می‌خواند و آنها را تزکیه می‌کند و به آنان کتاب (قرآن) و حکمت می‌آموزد هر چند پیش از آن در گمراهی آشکاری بودند».

وی از استاد علامه حسن زاده آملی(ره) یاد کرد و گفت: ایشان معتقد بود که انسان باید متعلّم به تعلیم ربّ باشد، وقتی چنین شد انسان به مقام معلمی می رسد و اگر انسان متعلّم به تعلیم ربّ نباشد، به چنین مقامی دست نمی یابد.

آیت الله رمضانی به اهمیت و ضرورت یادگیری علوم حوزوی اشاره کرد و علم واقعی را نوری دانست که باید از جانب خداوند به انسان اعطا شود.

دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(علیهم السلام) با قرائت بخش هایی از حدیث عنوان بصری اظهار داشت: امام صادق(علیه السلام) به عنوان بصری گفت که «أَلْعِلْمُ نُورٌ یقْذِفُهُ اللّه فِی قَلْبِ مَنْ یشآء .[بحار الأنوار : ۱۷/۲۲۵/۱ .] یعنی علم، نوری است که خداوند به قلب هر کس که بخواهد، می‌افکند»؛ بنابراین علم در قلب هر کسی نفوذ نمی کند مگر اینکه قلب قابلیت دریافت آن را داشته باشد. انسان نباید خود را ببیند و باید از خود گذر کند تا علم الهی در قلب او داخل شود.

وی درباره هدف از علم آموزی گفت: استاد علامه جوادی آملی معتقد است که «علم در جسم مادی تبدیل به بار می شود». امام خمینی(ره) نیز می فرماید که این بار تبدیل به حجاب و مانعی برای رشد طالب علم می گردد در صورتی که طلب علم به تنهایی، یک هدف باشد. لذا علم ابزاری برای تعالی و تکامل است تا موجب ایجاد قابلیت برای انسان شود؛ زیرا فاعلیت خداوند در اعطای علم، تامّ است اما قابل نیز باید آمادگی دریافت نور را داشته باشد. برای نمونه نابینا هیچ وقت از نور بهره نمی برد زیرا هر کس به میزان قابلیت خود از نور استفاده می کند که در دریافت قلب و عقل انسان نیز چنین می باشد.

آیت الله رمضانی تأکید کرد: اساتید اخلاق به مسائل دینی به عنوان فرصت و تهدید نگاه می‌کنند؛ اگر مبلّغ از معارف دین برای اصلاح خود و تربیت جامعه بهره ببرد، به فرصت تبدیل می‌شود و اگر در این مسیر از علم و معارف دین برای اصلاح فردی و اجتماعی استفاده نکرد، تهدید و باری برای خود و جامعه است. امیرالمؤمنین(علیه السلام) می فرمایند: «إذا فسد العالِم، ‏فسد العالَم‏. [الكافي : ۹/۹۰/۲ .] اگر عالِم فاسد شد، عالَم فاسد مى شود.» لذا باید در تمام عمر به خدا پناه ببریم و چنانچه خداوند توفیق ندهد، نمی توانیم در مسیر درست حرکت کنیم.

دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(علیهم السلام) درباره اهداف تحصیل علم بیان داشت: انسان باید از خود گذر کند تا قابل دریافت علم شود؛ لذا انسان خودبین، خدابین نمی‌شود. بایسته است که درس خواندن و طلب علم برای رضایت خدا باشد تا ماندگار شود. امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: مَنْ تَعَلَّمَ اَلْعِلْمَ وَ عَمِلَ بِهِ وَ عَلَّمَ لِلَّهِ دُعِيَ فِي مَلَكُوتِ اَلسَّمَاوَاتِ عَظِيماً [الكافي: ۱/۳۵/۶٫] یعنی هر كه براى خدا علم را بياموزد و بدان عمل كند و به ديگران بياموزد در مقام‌هاى بلند آسمانها، عظيم خوانده می شود.». حضرت علی(علیه السلام) نیز در خطبه متقین می‌فرماید: «عظم الخالق فی انفسهم فصغر ما دونه فی اعینهم» [نهج البلاغه/ خطبه ۱۹۳] یعنی متقین افرادی هستند که آفريدگارشان در روح و جانشان بزرگ جلوه کرده و به همين دلیل غير خداوند در نظرشان کوچک است».

وی در مذمّت خود برتر بینی، اشاره ای به حدیثی از امام رضا (علیه السلام) داشتند که آن حضرت فرمودند: « لَم يُعبَدِ اللّه ُ عَزَّ و جلَّ بِشَيءٍ أفضَلَ مِنَ العَقلِ ، و لا يَكونُ المُؤمِنُ عاقِلاً حَتّى يَجتَمِعَ فيهِ عَشرُ خِصالٍ : الخَيرُ مِنهُ مَأمولٌ ، و الشَّرُّ مِنهُ مَأمونٌ ، يَستَكثِرُ قَليلَ الخَيرِ مِن غَيرِهِ ، و يَستَقِلُّ كَثيرَ الخَيرِ مِن نَفسِهِ ،و لا يَسأمُ مِن طَلَبِ العِـلمِ طولَ عُمرِهِ ، و لا يَتَبَرَّمُ بِطُلاّبِ الحَوائجِ قِبَلَهُ ، الذُّلُّ أحَبُّ إلَيهِ مِنَ العِزِّ ، و الفَقرُ أحَبُّ إلَيهِ مِنَ الغِنى ، نَصيبُهُ مِنَ الدّنيا القُوتُ ، و العاشِرَةُ و ما العاشِرَةُ : لا يَرى أحَدا إلاّ قالَ : هُوَ خَيرٌ مِنّي و أتقى … .[تحف العقول : ص۹۷۴ ح/۱۷] معنای این حدیث چنین است که عقل شخص مسلمان تمام نيست مگر اين كه ده خصلت را دارا باشد: از او اميد خير باشد، مردم از بدى او در امان باشند، خير اندك ديگرى را بسيار شمارد، خير بسيار خود را اندک شمارد، هر چه حاجت از او خواهند دلتنگ نشود، در عمر خود از دانش طلبى خسته نشود، فقر در راه خدايش از توانگرى محبوبتر باشد، خوارى در راه خدايش از عزّت با دشمنش محبوبتر باشد، گمنامى را از پُرنامى خواهان تر باشد. سپس در اهمیت دهمین مورد فرمودند: احدى را ننگرد جز اين كه بگويد او از من بهتر و پرهيزكارتر است.

آیت الله رمضانی درباره شیوه اثرگذاری مبلّغ در جامعه ابراز داشت: برای اینکه تبلیغ اثر داشته باشد، انسان باید خود را بشناسد. خداوند در قرآن خطاب به پیامبر(صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «ما عَلَى ٱلرَّسُولِ إِلَّا ٱلْبَلاغُ… [سوره مائده/ آیه ۹۹] یعنی بر پیغمبر جز تبلیغ احکام الهی وظیفه‌ای نیست»؛ اینجا بلاغ صرفا به معنای رساندن الفاظ و معانی نیست بلکه منظور رساندن معارف به جان و دل مخاطبان است که این جز با خودشناسی حاصل نمی شود.

دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(علیه السلام) خطاب به مبلغان گفت: خداوند بزرگترین امانت خود یعنی دین را به مبلّغان سپرده است لذا باید آماده باشید و قابلیت دریافت این بار سنگین را در خود ایجاد کنید. امام صادق (علیه السلام) در حدیثی می فرماید: «إنّ اللّه َعزّ و جلّ أدّبَ نبيَّه فأحسنَ أدبَهُ، فلَمّا أكمَلَ لَهُ الأدبَ قالَ: إنّكَ لَعلَى خُلُقٍ عظيمٍ ثمّ فَوّضَ إليهِ أمرَ الدِّينِ و الاُمّة لِيَسُوسَ عِبادَه ُ[ سوره قلم/ آیه ۴]، ثمّ فَوّضَ إليهِ أمرَ الدِّينِ و الاُمّة لِيَسُوسَ عِبادَهُ. [الكافي: ۱/ ۲۶۶ / ۴٫] یعنی خداوند عزّ و جلّ پيامبر خود را تربيت كرد و چه نيكو تربيت كرد و چون ادب را در او به كمال رساند فرمود: به راستى كه تو داراى خويى بزرگ هستى، آنگاه كار دين و امت را به او سپرد تا بندگانش را اداره كند».

وی به حدیث امام علی(علیه السلام) که می فرمایند “لاميراثَ كَاْلاَدب” [نهج البلاغه ، ح ۱۰۹، ص ۱۱۳۹٫] نیز اشاره کرده و اظهار داشتند: آیت الله العظمی جوادی آملی معتقد هستند که ما سه نوع ادب داریم؛ اول «ادب مع النفس» که به مسائل فردی مربوط است، دوم «ادب مع الغیر» که به مسائل اجتماعی مرتبط است و سوم «ادب مع الله» که از همه مهمتر است و پیرامون ارتباط و تعامل با خالق یکتا می باشد.

آیت الله رمضانی به سفر اخیر خویش به آفریقا اشاره کرد و بیان داشت: در جمع طلاب آفریقایی گفتم که برخی برای اسلام آوردن دنبال معجزه بودند اما «بلال حبشی» تنها صحابی بود که از پیامبر(صلی الله علیه و آله) معجزه نخواست و کلام پیامبر را معجزه می دانست.

دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(علیه السلام) به وقایع فلسطین نیز اشاره فرمود و ابراز داشت: امروز روز ضعف سلطه‌گرانی است که همواره در تلاش بودند تا بشریت را به سلطه درآورند. ۵۰ سال پیش تنها دو بلوک شرق و غرب در عالم وجود داشت که استعمارگری می کردند اما امروزه تنها دین اسلام با مفاهیم عمیق خود توانسته در برابر استکبار بایستد؛ لذا دو اصل سلبی انقلاب اسلامی ایران یعنی عدم ظلم و انظلام از رویکرد دین در مقابل مستکبرین حکایت دارد؛ در این باره حضرت امیر المومنین علی (علیه السلام) می‌فرمایند: “کونا للظّالم خصماً و للمظلوم عوناً [نهج البلاغه، نامه ۴۷] یعنی همیشه با ستمگران در ستیز باشید و همیشه حامی مظلومان عالم باشید”.