انواع واکنش‌ها به تصویرپردازی از آینده

دکتر علی‌اصغر پور عزت، رئیس دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران در نشست آینده‌پژوهی پژوهش در المصطفی که در مجتمع جامع امام خمینی(ره) برگزار شد، ضمن تصویرپردازی از دانشگاه آینده، با بیان این که جهان رو به هوشمندی پیش می‌رود، اظهار داشت: در این جهان هوشمند، باید به اهمیت تصویرپردازی از آینده و قدرت تصویرپردازی از آن توجه داشته باشیم.

 وی در ادامه در تبیین مفهوم تصویرپرداز، بر اهمیت سه اصل چگونگی تصویرپردازی، انواع تصویرپردازی و فراگرد تصویرپردازی از آینده تصریح نمود و ابراز داشت: در فرایند چگونگی تصویرپردازی، به سه گروه فاعل آگاه، فاعل ناآگاه و ذهن‌های آزاد و اسیر روبرو هستیم.

 رئیس دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران در تشریح انواع تصویرپردازی، به تصویرپردازی آگاهانه و ناآگاهانه اشاره نمود و اذعان داشت: تصویرپردازی آگاهی افزا و بصیرت بخش، تصویرپردازی گیج و پر ابهام و آینده‌سازی سرگردان و تصویرپردازی القایی از انواع مهم تصویرپردازی هستند.

 وی اقدام فوق فعال برای پردازش تصویر درباره آینده را مهم‌ترین هدف تصویرپردازی از آینده دانست و یادآور شد: رویکردهای منفعل، هم‌نوا، آشفته‌حال، فعال و فوق فعال از جمله انواع واکنش به تصویرپردازی از آینده هستند که برای هر کدام مصادیق متعددی را می‌توان ذکر نمود.

 دکتر پور عزت در تبیین انواع واکنش‌ها به تصویرپردازی از آینده با بیان این که رویکرد منفعل شرایط موجود را می‌پذیرد و در عمل نیز به آن قانع است، اظهار داشت: اعتمادکننده به رویکرد منفعل شکار می‌شود.

 وی با بیان این که حالت رویکرد انفعالی ادعایی ندارد و اسیر گذر زمان است و به آینده کار ندارد و رویه تحمل عاجزانه را در پیش گرفته است، خاطرنشان ساخت: رویکرد انفعالی نسبت به آینده‌پژوهی توجه جدی به محیط ندارد، گذر زمان را درک نمی‌کند و خود را مجبور میدان؛ لذا تحمل تقدیرگرایانه و حقارت‌بار را در پیش گرفته است.

 دکتر پور عزت با اشاره به این که رویکرد هم‌نوا تلاش می‌کند تا با اطاعت یا سکوت با وضع موجود کنار بیاید و در منافع موجود بی‌بهره نماند و به‌نوعی در شکار سهیم می‌شود، اظهار داشت: رویکرد هم‌نوایی ادعای برتری‌جویی ندارد و تلاش می‌کند همراه باشد؛ لذا تمایل به رهبری ندارد، ولی نگران آینده است و تحمل همراه با امید به راهبری دیگری را سرلوحه رویکرد خود قرار می‌دهد.

 رئیس دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران افزود: رویکرد هم‌نوا هم‌سفرگی با قدرتمندان را دوست دارد و از گذر زمان لذت می‌برد، در حال شادمان است و صبر با فرصت‌طلبی‌های حقیر را راهبرد خود قرار می‌دهد.

 وی در تبیین ویژگی‌های رویکرد فعال؛ با بیان این که رویکرد فعال قواعد بازی موجود را می‌پذیرد؛ ولی به شناخت فرصت‌ها در محیط می‌پردازد تا سهم خود را افزایش دهد، یادآور شد: رویکرد فعال تمایل به برتری‌جویی دارد؛ لذا تلاش می‌کند سهم خود را افزایش دهد! تمایل به رهبری دارد؛ ولی اعتمادبه‌نفس ندارد. تلاش همراه با امید به میدان‌داری خود در آینده را در پیش گرفته، تلاش و کوشش برای بیشینه‌کردن سهمش از آینده است.

 سخنران این نشست علمی با تأکید بر این که رویکرد فوق فعال قواعد بازی موجود را نمی‌پذیرد و به شناخت ویژگی‌ها و نحوه شکل‌گیری محیط می‌پردازد تا آن را بازطراحی کند، خاطرنشان ساخت: اعتمادکننده به رویکرد فوق فعال، قانون شکار می‌نویسد و قواعد شکار را بازپردازی می‌کند.

 دکتر پور عزت یادآور شد: رویکرد فوق فعال تمایل به برتری‌جویی دارد و تالش می‌کند سهم خود را بیشینه سازد؛ تمایل به رهبری دارد و با اعتمادبه‌نفس تالش می‌کند تا تلاشی هوشمندانه باهدف تفوق خود در آینده را بازطراحی کند؛ لذا شرایط موجود را نمی‌پذیرد، واقعیت موجود را می‌شناسد و به‌مراتب بر قدرت خود واقف است و آینده را مستمراً طراحی می‌کند.

 وی با بیان این که رویکرد آشفته‌حال همواره ادعای فوق فعال‌بودن دارد و گاهی منفعل، گاهی هم‌نوا، گاهی فعال و گاهی نیز فوق فعال است، اذعان داشت: اعتمادکننده به رویکرد آشفته‌حال گاهی شکار می‌کند، گاهی شکار می‌شود و گاهی سعی می‌کند قواعد شکار را تغییر دهد؛ آشفته‌حال در خیال آینده، خیلی خوب بازی می‌کند؛ ولی وقتی به حال برمی‌گردد، متحیر جلوه می‌کند.

 رئیس دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران افزود: حالت آشفته‌حالی تمایل فعال به برتری‌جویی دارد، تلاش می‌کند سهم خود را بیشینه سازد؛ لذا تمایل به رهبری دارد و با اعتمادبه‌نفس سعی می‌کند تلاش ناهوشمندانه با آزمون‌وخطا باهدف تفوق خود در آینده را در پیش گیرد؛ رویکرد آشفته‌حال فرصت‌ها را تلف می‌کند و عبرت نمی‌گیرد و همواره شیفته ابراز قدرت است، ولی لوازم آن را مهیا نمی‌کند.

 دکتر پور عزت در بخش پایانی سخنان خود ضمن اشاره به بحث از آینده‌شناسی تا آینده‌سازی، به الزامات طراحی موفق در برنامه‌ریزی برای آینده اشاره نمود و اظهار داشت: در طراحی آینده در عصر هوش مصنوعی باید به طراحی سازه‌ها و مصنوعات آینده در این عصر و الزامات طراحی موفق سازه‌های آینده توجه داشته باشیم.