بازخوانی نبرد قرقیسیا در فلسطین

حجت الاسلام شاملی در تشریح اصطلاح “قرقیسیا” عنوان کرد: «قرقیسیا» یا «قرقیسا» نام شهری است که از قرقیسیا فرزند طهمورث گرفته شده است. این شهر در منطقه‌ای که رود خابور وارد فرات می‌شده بنا شده بود. قطعاً آن شهر باستانی امروزه وجود ندارد و اگر نامی از آن برده می‌شود؛ می‌تواند اشاره به منطقه‌ای باشد که در گذشته این شهر در آن‌جا واقع شده بود که به احتمال زیاد همان منطقه «دیر الزور» فعلی است که در سوریه قرار دارد.

وی افزود: قرقیسیا در زمان خلیفه دوم در نبردی با فرماندهی عمرو بن مالک به تصرف سپاه اسلام درآمد و امروزه در محافل دینی «قرقیسیا»، شهرت خود را وامدار احادیثی است که شیعه و سنی در مورد نبرد قرقیسیا و جنگ آخرالزمانی در آن نقل کرده‌اند.

حجت الاسلام شاملی درباره وقوع نبرد آخرالزمانی در این منطقه ابراز داشت: برخی از دانشمندان، یکی از علایم ظهور امام مهدی علیه السلام را وقوع جنگی در منطقه‌ای به نام “هرّ مجدون” و به تعبیر روایات “قرقیسا” می‌دانند. به این مهم در کتب اهل کتاب( رؤیای یوحنا، سفر زکریا) نیز اشاره شده است. اهل کتاب از یهود و نصارا این جنگ را معرکه ای بس عظیم و خطرناک می‌دانند که در پایان تاریخ بشر اتفاق خواهد افتاد.

وی افزود :”هرمجدون” کلمه‌ای است مشتق از “هر” به معنای کوه، “مجدوّ” که اسم وادی یا کوه کوچکی در شمال فلسطین است. اهل کتاب گمان می‌کنند مساحت معرکه این جنگ از منطقه مجدو، در شمال فلسطین تا ایدوم در جنوب امتداد دارد (حدود دویست مایل). در همین جنگ است که بنیه یهود از هم پاشیده شده و بسیاری از آن‌ها نابود خواهند شد.

عضو هیئت علمی المصطفی با اشاره به مصادر روائی این بحث عنوان کرد: بخاری به سندش از رسول خدا(ص) نقل کرده که فرمود: ” قیامت برپا نمی‌شود تا آنکه شما با یهود بجنگید؛ در آن هنگام به حدی از آنان کشته خواهد شد که حتی سنگی که یک یهودی در آن پناه گرفته، می‌گوید: ای مسلمان! این یهودی است که در کنار من پناه گرفته، او را به قتل برسان”.(صحیح بخاری، ج۳، ص۲۳۲). همچنین در خصوص سفیانی در روایات می خوانیم که او پس از درگیری‌هایی در شام، به سمت عراق روى می‌آورد، تا این‌که سپاهیانش به قرقیسیا می‌رسند و در آن‌جا به جنگ می‌پردازند. این نبرد برای سفیانی سخت بوده و تلفات بسیاری می‌دهد به حدی که صدهزار نفر از سپاهیانش در آن‌جا کشته می‌شوند!

حجت الاسلام و المسلمین شاملی افزود: از امام باقر علیه السلام نقل است که فرمودند: “همانا واقعه‌اى براى فرزندان عبّاس و فرزندان مروان در قرقیسیا رخ خواهد داد که نوجوان در آن پیشامد پیر گردد و خداوند هر گونه یارى را از ایشان برگیرد، و به پرندگان آسمان و درندگان زمین الهام کند که از گوشت تن ستمگران خود را سیر کنید، سپس سفیانى خروج خواهد کرد.

وی یادآور شد: همچنین از امام صادق علیه السلام نقل است:”زمانی که حضرت قائم(عج) ظهور می‌کند عرب در شرق و غرب با یکدیگر نامه‌نگاری می‌کنند و در قرقیسیا جمع شوند پس سپاه یمن می‌گوید که امیر باید از ما باشد و قبیله مُضَر می‌گوید که امیر باید از ما باشد. سپس خداوند مشکلاتی را بین آنها واقع می‌کند و آنها را به بلای سختی دچار می‌کند و نُصرت و یاری را از آنها دور می‌کند؛ پس برخی از آنها برخی دیگر را می‌کشند و تنها گروهی از مردم پست و فرومایه از آنان باقی می‌ماند و بعد صاحب الزمان و سپاهیانش بر آنها وارد شده و آنها را از بین می‌برند.

استاد شاملی در تحلیل متن این روایات اظهار داشت : می‌توان گفت تعبیراتی مانند «سفره پرندگان و درندگان رنگین می‌شود و در آن حیوانات وحشی زمین و پرندگان سیر می‌شوند» و نیز آنچه در روایات دیگر آمده، می‌تواند اشاره به این باشد که کشته‌ها بسیار زیاد خواهد بود و امکان دفن آنها نیز فراهم نبوده و به همین دلیل، حیوانات بر سر جنازه‌ها آمده و آنها را می‌خورند. همچنین برخی روایات مربوط این ماجرا را قبل از ظهور و برخی دیگر آن را در ابتدای ظهور می‌دانند. از سوی دیگر تنها تعداد معدودی از این روایات را از نظر سندی می‌توان تأیید کرد.

وی افزود : بسیاری از روایات آخر الزمان را می‌توان بر مصادیق مختلف منطبق نمود و در همین راستا شاید برخی فقرات چنین روایاتی با وضعیت فعلی موجود در عراق و سوریه همخوانی داشته باشد، اما برخی فقرات دیگر نیز ناهمخوان هستند و بر همین اساس، ما انطباق قطعی این روایات بر وضعیت فعلی را تأیید نمی‌کنیم.