نشست علمی گذر حقوقی از گذرگاه غزه به همت دانشگاه رضوی، اداره کل دادگستری و دانشگاه آزاد باهدف بررسی اقدامات خصمانه اخیر در فلسطین از منظر حقوق بشر، حقوق شهروندی و بشردوستانه در تالار قدس حرم مطهر رضوی برگزار شد.
در ابتدای جلسه محمدهادی ذاکر الحسین، مدیر مرکز حقوق کیفری بین‌المللی ایران گفت: این نشست را می‌توان از منظر حقوق کیفری بین‌المللی یک اقدام لازم در کنشگری در جنگ حقوقی و جنگ روایتیِ این روزهای غزه دانست.
وی افزود: هر جنگ نظامی بین‌المللی که اتفاق می‌افتد، قوای جنایت‌کار آن، وارد یک جنگ روایتی می‌شوند و به روایت‌سازی در ارتباط با رفتارهای مجرمانه خود می‌پردازند تا جنایت‌های خود را انکار و تحریف کنند.
ذاکر الحسین ادامه داد: در برابر این جنگ روایتی طبیعتاً باید مبتکرانه، هم دولت‌ها و هم کنشگران غیردولتی از جمله مجامع حقوقی، دانشگاه‌ها و حقوق‌دانان به روایتگری و تبیین حقوقی جنایت‌ها بپردازند تا نشان دهند آنچه که واقع می‌شود رفتارهای مجرمانه‌ای است که قابل‌تعقیب در سطح بین‌الملل است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران گفت: دولت جمهوری اسلامی ایران همانند سایر دولت‌های دیگر بر اساس دکترین مسئولیت حمایت، یک تعهد عرف بین‌الملل دارد که به حمایت از قربانیان جرائم بین‌المللی در نوار غزه و ملت فلسطین می‌پردازد.
وی افزود: برخی از مجامع که صاحب صلاحیت هستند می‌توانند به این جرائم رسیدگی کنند؛ مانند دیوان کیفری بین‌المللی اما مهم‌تر از آن سازوکارهایی است که نظام عدالت کیفری بین‌المللی در اختیار دولت‌ها قرار داده است تا در سطح ملی بتوانند با مرتکبان این جرائم مقابله کنند.
ذاکر الحسین ادامه داد: متأسفانه ما از این سازوکارها آن‌چنان که بایدوشاید استفاده نکرده‌ایم به این دلیل که نظام حقوقی ما هنوز مجهز به جرم‌انگاری جنایات بین‌المللی نیست تا در محاکمه داخلی خود جنایت‌کاران صهیونیستی را به دلیل ارتکاب جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت و حتی نسل‌کشی که این روزها شاهد ارتکاب آن در نوار غزه هستیم تحت محاکمه قرار دهد.
وی ابراز امیدواری کرد: این خلأ قانونی بااراده جدی که در مقامات قضایی وجود دارد، رفع شود.
ذاکر الحسین گفت: دولت جمهوری اسلامی ایران برای رفع این خلأ قانونی می‌تواند یک دادگاه ویژه ملی در داخل کشور که دارای صلاحیت نسبت به جنایت بین‌المللی ارتکابی رژیم صهیونیستی باشد، تشکیل دهد.
نرگس توکلی افشار، دبیر اجرایی همایش نیز گفت: همایش تحولات حقوقی از گذرگاه غزه به بررسی مسائل حقوقی و محکومیت جنایات اسرائیل در غزه می‌پردازد.
وی ضمن اعلام اینکه سرکنسول‌های افغانستان، پاکستان، ترکیه و عراق و پژوهشگران و استادان، مهمانان این برنامه هستند، گفت: مردم فلسطین بر مبنای حق تعیین سرنوشت، می‌توانند دست به اقدام مسلحانه بزنند.
توکلی افشار گفت: این همایش با مشارکت دادگستری کل خراسان رضوی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مؤسسه پژوهش‌های آستان قدس برگزار شده است.
دکتر اسماعیل رحمانی، معاون دادستان عمومی و انقلاب مرکز خراسان رضوی نیز در این نشست به بررسی مشروعیت و عدم مشروعیت اقدامات صورت‌گرفته در اراضی اشغالی فلسطین پرداخت و گفت: در پاسخ به این پرسش که اقدامات حماس موسوم به طوفان الاقصی دارای مشروعیت است یا خیر و همچنین اقدامات رژیم صهیونیستی تحت عنوان شمشیرهای آهنین از حیث حقوق بین‌الملل دارای مشروعیت است یا خیر؛ در ابتدا باید مقدمه‌ای در خصوص جریان اشغال فلسطین در ۷۰ سال اخیر صحبت کرد.
وی افزود: فلسطین تا سال ۱۹۱۷ تحت حاکمیت امپراطوری عثمانی بود که این امپراطوری با خدعه انگلیسی فروپاشید و کشورهای عرب به موجب ماده ۲۲ میثاق جامعه ملل که در حاکمیت جامعه عثمانی بودند، تحت قیمومیت بریتانیا قرار گرفتند و با زیرکی و هوشیاری خاصی اعلامیه ای توسط وزیر خارجه بریتانیا صادر شد و هدف آن اسکان دادن یهودیان با ایجاد ساختاری جعلی در اراضی فلسطین بود.
رحمانی گفت: در اولین قطعنامه‌ای که سازمان ملل متحد درباره فلسطین صادر کرد، فلسطین به دو دولت با حضور اعراب و دولت اسرائیل با حضور یهودیان تقسیم شد و اداره بیت‌المقدس نیز به‌صورت بین‌المللی صورت گیرد.
معاون دادستان عمومی و انقلاب مرکز خراسان رضوی اظهار کرد: یهودیان از زمان حضور در اراضی فلسطین نه‌تنها به قطعنامه سازمان ملل اعتنایی نکردند؛ بلکه جنگ‌های خونین با اعراب و مسلمان‌ها راه انداختند.
دکتر رحمانی گفت: اسرائیل در سال ۱۹۴۸ یکروز قبل از پایان قیمومیت بریتانیا، موجودیت خود را مطرح و اعلام کرد دولتی به نام اسرائیل شکل گرفته است.
وی افزود: بعدازاین اعلامیت جنگ‌هایی بین کشورهای عرب و اسرائیل باهدف جلوگیری از تأسیس اسرائیل و دولت یهود آغاز شد، اما موفقیت‌آمیز نبود تا اینکه در سال ۱۹۴۹ آتش‌بس موقت صورت می‌گیرد و به‌موجب آن غزه و کرانه باختری و برخی اراضی فلسطین و تحت حاکمیت مصر و اردن باقی‌مانده و سایر اراضی در اختیار اسرائیل قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: در سال ۱۹۶۷ جنگ ۶ روزهای بین اعراب و اسرائیل اتفاق می‌افتد و در آنجا اسرائیل، غزه را به تصرف خود درمی‌آورد و سیاست شهرک نشینی را باب می‌کند. حدود ۷۵۰۰ نفر در قالب شهرک‌نشینان در غزه علاوه بر نظامیان مستقر می‌شوند.
دکتر رحمانی گفت: در دهه ۹۰ با اقداماتی که از سوی یاسر عرفات و وساطت آمریکا انجام می‌شود، معاهداتی تحت عنوان اسلو بین سازمان آزادی‌بخش فلسطین و اسرائیل انجام می‌شود که خروجی آن ایجاد تشکیلات خودگردان در نوار عزه است.
معاون دادستان عمومی و انقلاب مرکز خراسان رضوی اظهار کرد: هدف اسرائیل از تن‌دادن به معاهدات اسلو، وجه بخشیدن به اشغالگری خود بود، با این اقدام در صدد مطرح‌کردن این مسئله بود که دولتی به نام فلسطین ایجاد و از اشغالگری خارج شده است، درحالی‌که به‌هیچ‌وجه اجازه کنترل مؤثر بر نوار غزه و دیگر اراضی تحت اشغال فلسطینیان وجود نداشت.
وی افزود: کنترل مؤثر از زمین، دریا و هوا در اختیار اسرائیل بود و تنها از طریق گذرگاه رفح با کنترل مؤثر اسرائیل، امکان ارتباط فلسطینیان با جهان خارج محیا بود.
وی ادامه داد: آمریکا و اسرائیل آشنایی کامل با جنبش حماس داشتند و از ابتدا موضع‌گیری‌هایی تندی علیه جنبش حماس اعمال کردند و آنها را تروریست خواندند.
معاون دادستان عمومی و انقلاب مرکز خراسان رضوی در پایان گفت: باتوجه‌به کنترل مؤثر اسرائیل بر نوار غزه از حیث حقوقی، وضعیت غزه همچنان وضعیت اشغال است.
وی افزود: در حقوق بین‌الملل دولت اشغالگر تکالیف و تعهداتی دارد و مردمی که تحت اشغال هستند نیز حقوق و تعهداتی دارند.
Δ