نقد و بررسي كتاب «فضایل‌ پارسایان»

نشست نقد و بررسی كتاب «فضایل‌ پارسایان» به همت پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(علیه السلام) و با همکاری تشکل طلاب اهل قلم، با حضور تعدادی از پژوهشگران و طلاب جامعه المصطفی برگزار شد.

در ابتدای نشست، دبیر پس از خیرمقدم به حضور نویسنده، ناقدین و حضار در جلسه، ضمن تبیین اهمیت موضوع نشست، به معرفی اجمالی کتاب و شخصیت علمی نویسنده این کتاب پرداخت.

حجت‌الاسلام و المسلمین سید محمد آقا رضوی، نویسنده کتاب “فضایل پارسایان”، ضمن تقدیر و تشکر از برگزارکنندگان این کرسی، اظهار داشت: «کتابی که نوشته شده، برگرفته از مطالب مطرح‌شده در شبکه تلویزیونی جهانی هادی تی‌وی است.»

وی خاطرنشان کرد: این کتاب به‌صورت مفصل به موضوعات مطرح‌شده در هادی تی‌وی پرداخته و به‌صورت تفصیلی تجمیع شده است. ایشان در ادامه بیان کردند که محور اصلی موضوع این کتاب برگرفته از بیانات حضرت امام علی (علیه السلام) است و این کتاب در سه جلد، فضایل پارسایان را بیان می‌کند.

نویسنده اثر همچنین ابراز داشت: این کتاب همانند سایر تحقیقات انجام‌شده در زمینه‌های مختلف می‌تواند مورد نقد و بررسی قرار گیرد؛ لذا اگر ناقدین نکاتی را بیان کنند، در چاپ‌های بعدی این نکات اصلاح خواهد شد.

در بخش دوم نشست، ناقد اول این کتاب، حجت‌الاسلام علی مدد شریفی، ضمن بیان مزایا و نقاط قوت این تحقیق، ابراز داشت: «اولاً، موضوع این کتاب بسیار عالی و بجاست که نیازمند توفیق است. دوماً، نویسنده این کتاب در این زمینه زحمات زیادی را متحمل شده است تا این کتاب چاپ شود و این نشانه شایستگی مقام علمی ایشان است. سوماً، از امتیازات مهمی که این کتاب دارد، این است که در آن هم از آیات و هم از تبیین روایات استفاده شده و مورد استناد قرار گرفته است.»

وی افزود: «از امتیازات دیگری که این تحقیق دارد، این است که در این کتاب نقد بزرگان ضمن حفظ حرمت مقامشان انجام شده است. همچنین، یکی از دیگر مزایای این کتاب این است که نویسنده محترم متن کتاب را از بیانات و مطالب هادی تی‌وی تجمیع کرده است که این امر نشانه خلاقیت ایشان است.»

دکتر شریفی خاطرنشان کرد: «اینکه نویسنده کتاب شجاعت ورود و نقد مطالب علمای مطرح را دارد، نشانه تخصص نویسنده محترم در این زمینه است که از کمتر کسی برمی‌آید.»

حجت‌الاسلام شریفی در بخش دوم از سخنان خود، ضمن نقد کتاب، نکاتی را در رابطه با آن بیان کرد و گفت: «این کتاب اگر با جلدهای مشابه و طرح واحدی چاپ می‌شد، بهتر بود. نکته دوم اینکه موضوع کتاب و متن اصلی آن با هم سازگار نیست، زیرا حضرت علی (علیه السلام) در خطبه، صفات و سیمای متقین را ذکر کرده است نه فضایل؛ لذا این عنوان دقیق نیست.» ایشان در ادامه نقد کتاب، در رابطه با بخش نوشتاری آن فرمودند که در جمله‌بندی و ویراستاری کتاب اگر تجدید نظر صورت گیرد، بهتر خواهد بود و این اشکالات به ویراستاری برمی‌گردد.

ناقد در ادامه بیان نکات و نقد کتاب مطرح کرد: «بیان برخی از خطابه‌ها و کلمات موجب طولانی شدن مطالب کتاب شده است که باید بازنگری صورت گیرد. در بخشی از کتاب آمده است “مصداق خطبه‌ها در فقه” که این جمله در تحقیق نارسایی دارد.

وی افزود: «برخی از تعریف‌ها و لغت‌یابی کلمات موجب اطاله مطالب شده است. مثلاً لازم نیست شخصیت اسمی همام از لحاظ لغوی مورد بررسی قرار گیرد. در صفحه ۱۱۴ این کتاب در مورد نقد نظرات علمای مخصوصاً علامه طباطبایی در مورد علم امام فرمودند: نظر مورد قبول همان نظر و توضیح علامه در رابطه با علم امام است.» ناقد محترم خاطرنشان کردند که معمولاً در ارجاعات درون‌متنی کتاب‌ها فقط فامیلی نویسنده ذکر می‌شود و نه مشخصات کامل سند.

ناقد کتاب خاطرنشان کرد: «بحث‌های اضافی که در رابطه با خطبه زیاد دیده می‌شود، حتی برخی از این توضیحات شامل خود خطبه نمی‌شود و می‌توان این را نقص اساسی بر این کتاب دانست.»

در بخش سوم نشست، ناقد دوم این کتاب، حجت‌الاسلام و المسلمین علی توسلی، به بیان مطالب خود پرداخت و ابتدا در ذکر مزایای این کتاب اظهار داشت: «جرأت در ورود و نقد کلمات دیگران یکی از امتیازات این کتاب است که با حفظ احترام به آن پرداخته شده است.»

وی در رابطه با معایب این کتاب چند نکته را بیان کرد و گفت: «محتوای این کتاب به‌صورت سلسله‌وار و پشت سر هم آورده نشده است، به‌طوری که هنگام ورود به نقد کلمات و استنادهای بزرگان به حد نهایی آن نرسیده و فقط اشاره‌ای به آن شده است. نکته دوم اینکه نقل روایات باید به منابع اصلی آن استناد شود. مثلاً در جایی می‌بینیم که ذکر روایت ارجاع داده شده به کلام شهید مطهری که نمی‌توان ایشان را به‌عنوان مرجع روایت ذکر کرد. نکته بعدی این است که برخی از مطالب جایگاهشان در پاورقی است نه در اصل محتوا.»

حجت الاسلام والمسلمین توسلی همچنین خاطرنشان کرد: «اگر این مطالب در چاپ‌های بعدی لحاظ شود، به محاسن این کتاب افزوده خواهد شد.»