موضوعات و محورهای این همایش به شرح ذیل است:
۱: نقش اعتقاد به منجی در وحدت و همبستگی میان ادیان (حجت الاسلام و المسلمین نواب: شیعه)
۲: اعتقاد به منجی در وحدت میان ادیان(شیخ الهادی موسی سالم: اهل سنت)
۳: فرصت های موجود در گسترش اعتقاد به منجی در دنیای معاصر (آقای ماهر دایو: هندو)
۴:چالش‌های موجود در گسترش اعتقاد به منجی در دنیای معاصر(حجت الاسلام و المسلمین تقوی: شیعه)
۵: منجی گرایی و نقش آن در بهبود روابط بین فرهنگی و دینی (اسقف کالاته کریستوسیلر: مسیحی )
۶: گفتگوی بین ادیان و تاثیر آن بر درک مشترک از مفهوم منجی. (شیخ حمید جلالا: شیعه)
۷: نقش اعتقاد به منجی در وحدت و همبستگی میان ادیان (شیخ علی نائب مفتی: اهل سنت)
۸: نقش باور به منجی در مقابله با چالش های اخلاقی (خانم کروتی آجی: هندو)
۹: تحولات باور به منجی در ادیان در قرن ۲۱ (دکتر محسن معارفی: شیعه)
در این همایش به ترتیب سخنرانان مقالات خود را ارائه کردند و در انتها سخنران اصلی حجت الاسلام والمسلمین نواب به ارائه مقاله خود با موضوع “نقش اعتقاد به منجی در وحدت و همبستگی میان ادیان” پرداخت.
حضّار گرامی؛ خانم‌ها و آقایان؛
سلام علیکم و رحمه الله و برکاته؛
امروز می‌خواهم درباره “نقش اعتقاد به منجی” در ایجاد وحدت و همبستگی میان ادیان مختلف سخن بگویم. این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و می‌تواند به زندگی توأم با آرامش و دور از جنگ‌های فرقه‌ای کمک کند.
اعتقاد به منجی از مفاهیم مشترک در ادیان مختلف است، که می‌تواند به همگرایی و تفاهم میان پیروان ادیان کمک کند. این مفهوم نه تنها در ادیان ابراهیمی مانند یهودیت، مسیحیت و اسلام، بلکه در دیگر فرهنگ‌ها نیز وجود دارد. با وجود تفاوت‌های عمده‌ای که میان ادیان وجود دارد، اعتقاد به منجی می‌تواند به عنوان یک عامل وحدت‌آور عمل کند. پیش از شروع لازم است نکاتی را متذکر شوم که برای تحقق وحدت میان ادیان، اهمیت دارند:
۱٫ ترویج وحدت: ترویج وحدت بین ادیان، خصوصاً در شرایط کنونی، یک معروف قطعی است.
۲٫ تعریف وحدت: منظور از وحدت، یکی شدن ادیان نیست، بلکه تأکید بر نقاط مشترک است.
۳٫ تحقق وحدت: برای رسیدن به وحدت، نیازمند نقاط اشتراک اصیل و ملاک‌های واحد هستیم.
۴٫ دوستی و گفت‌وگو: وحدت موجب دوستی است و امکان گوش دادن به نظرات دیگران را فراهم می‌آورد.
منجی‌باوری از آینده‌ای روشن خبر می‌دهد که امروز در سراسر دنیا طالبان بسیاری دارد. اعتقاد به منجی از زمان‌های پیشین در بسیاری از ادیان وجود داشته است. یهودیان، مسیحیان و زرتشتیان در تاریخ هرگونه خواری را با امید به ظهور «مسیحا» یا «سوشیانت» تحمل کرده‌اند. به‌‌رغم تاریخ طولانی آیین مزدیسنا، دین یهود پیش‌تر موضوع موعود آخرالزمان را وعده داده است. همه ادیان معتقدند که هرگاه بشر از مبدأ هستی فاصله گیرد و جهان را تاریکی جهل و ستم فرا گیرد، شخصیتی نجات‌دهنده ظهور خواهد کرد. بر مبنای معتقدات یهودیان، نجات‌دهنده پایانی، مسیح (ماشیح) است که جهان را با نور خود روشن خواهد کرد. همچنین عیسی (ع) نیز به عنوان آخرین نجات‌بخش شناخته می‌شود. اسلام نیز در این زمینه وارث سایر ادیان مطرح‌کننده بحث مهدویت است. این واقعیت انکارناپذیر است که اندیشه منجی آخرالزمان زمانی توسط اسلام مطرح گردید که سه آیین عمده مزدیسنا، یهود و مسیحیت درباره آن آگاهی داده بودند. در اسلام اعتقاد به ظهور امام مهدی (عج) و برقراری حکومت عدل الهی از اصول مهم به شمار می‌آید. قرآن کریم اشاره دارد: «وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ»[۱]. امام علی (ع)، امام اول شیعیان نیز فرمودند: «لاتَخلُوا الأرضُ مِن قائمٍ لِلهِ بِحُجّهٍ، إمّا ظاهِراً مَشهُوراً و إمّا خائِفاً مَغموراً».[۲]
امام خمینی (ره)، رهبر فقید ج.ا.ایران، درباره اهمیت انتظار فرج فرمودند:«انتظار فرج باید جزء برنامه‌های ما باشد.»[۳]. ایشان همچنین تأکید کردند: «ما باید خودمان را برای ظهور آماده کنیم.»[۴]. مقام معظم رهبری ج.ا. ایران نیز فرموده‌اند: «امید ما به ظهور امام زمان (عج) است؛ امیدی که باید آن را زنده نگه داریم.»
اندیشه نجات‌بخشی و اشاره به موعودی که در پایان جهان خواهد آمد و نظامی همسان با دستورهای خداوند خواهد ساخت، در همه ادیان وجود دارد. اما اینکه این موعود کیست، چه موقع و کجا ظهور خواهد کرد، از جمله مسائل مورد اختلاف است. آنچه مشترک است این است که، نجات‌دهنده آخرالزمان از خاندان نبوت بوده و دارای همه صفات پسندیده است.
همچنین، در همه ادیان نوعی اعجاز درباره مسائل مربوط به موعود دیده می‌شود؛ توصیف جهان در دوران انتظارِ ظهور، الگوی واحدی دارد؛ هرگاه جامعه در زمینه‌های فردی، اجتماعی، سیاسی اقتصادی، علمی و فرهنگی به ابتذال کشیده شده و فساد و تباهی به اوج خود رسیده شود، آنگاه فرج نزدیک است. همه ادیان با عبارات واحدی از ویژگی‌های عصر انتظار یاد کرده‌اند. سبب این همسانی این است که ستم، کینه و جنایت ناپسند بوده‌اند. بنابراین انتظار جامعه‌ای بدون ظلم آرزوی بشریت بوده است.
در پایان، برای نتیجه‌گیری از مباحث مطرح شده، باید بگویم که این باورها می‌توانند به عنوان نقطه اشتراکی برای گفت‌وگو و همکاری میان پیروان ادیان مختلف عمل کنند و زمینه‌ساز وحدت بیشتری شوند. درواقع، اعتقاد به منجی می‌تواند نیروی متحدکننده‌ای باشد که پیروان ادیان مختلف را به همدیگر نزدیک‌تر کند.
به اختصار به برخی از تأثیرات گسترده‌ای که اعتقاد به منجی می‌تواند بر جوامع بشری داشته باشد، می‌پردازم:
۱٫ تقویت همبستگی اجتماعی: این اعتقاد افراد را به همدیگر نزدیک‌تر کرده و احساس اتحاد را تقویت می‌کند. این باور مشترک می‌تواند به عنوان پل ارتباطی عمل کند و تفاوت‌های مذهبی را کاهش دهد.
۲٫ افزایش امید و انگیزه: باور به ظهور منجی و برقراری عدالت جهانی می‌تواند به افراد امید و انگیزه بدهد تا در برابر مشکلات و سختی‌ها مقاومت کنند. این امیدواری می‌تواند به بهبود روحیه جمعی و افزایش تاب‌آوری اجتماعی کمک کند.
۳٫ ترویج همکاری: اعتقاد مشترک (به منجی آخرالزمان) افراد را ترغیب می‌کند تا برای بهتر شدن شرایط اجتماعی و کمک به یکدیگر تلاش کنند.
۴٫ کاهش تنش‌ها: گفت‌وگو بر اساس باور مشترک (مانند باور به منجی) می‌تواند تنش‌ها را کاهش دهد. گفت‌وگو و همکاری میان پیروان ادیان مختلف بر اساس این باور مشترک می‌تواند به ایجاد صلح و آرامش بیشتر در جوامع منجر شود.
در نهایت، اعتقاد به منجی نه تنها یک نیروی متحدکننده، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز صلح و آرامش در جوامع بشری باشد. این اندیشه بشارتی است که خدای متعال به انبیاء داده و تمامی ادیان توحیدی آن را تبلیغ کرده‌اند. امیدوارم با توجه به این مباحث، بتوانیم گام‌های مؤثری در راستای ایجاد همبستگی و همکاری میان پیروان ادیان مختلف برداریم. والسلام علیکم ورحمه الله وبرکاته
[۱]. انبیاء: ۱۰۵٫
[۲]. «زمين هيچ گاه از حجت الهى خالى نيست، كه براى خدا با برهان روشن قيام كند، يا آشكار و شناخته شده، يا بيمناك و پنهان.» (غررالحکم و دررالکلم، ج ۶، ص ۴۱۰)
[۳]. صحیفه نور، ج ۵، ص ۲۹۳٫
[۴]. صحیفه نور، ج ۱۴، ص ۱۹۲٫
Δ