تحلیل عوامل روانشناختی موثر بر تحصیل طلاب

در ابتدای جلسه حجت الاسلام والمسلمین سنگی، با اشاره به برخی برنامه های برگزار شده به مناسبت هفته تربیت، اظهار داشت: طرح مربیان تربیتی از اصلی ترین ارکان برنامه های تربیتی المصطفی است و به عنوان یک گفتمان در المصطفی جای خود را پیدا می کند.

وی ادامه داد: بنای ما این است مربیان تربیتی حاکم بر فعالیت های تربیتی المصطفی باشند. سررشته همه برنامه ها انگیزشی است و مربیان تربیتی در این عرصه نقش محوری دارند.

مدیرکل تربیتی المصطفی دستیابی به این نقش محوری را نیازمند دانش و برخی مهارت ها دانست و گفت: در این نشست تلاش می کنیم با عوامل روانشناختی موثر در تحصیل طلاب آشنا شویم که قطعا نقش مهمی در روند آموزش طلاب دارند.

در ادامه، حجت الاسلام والمسلمین هادی، رئیس انجمن روانشناسی اسلامی، در سخنانی اظهار داشت: سه دسته عوامل موثر بر تحصیل مطرح شده است. دسته اول مبحث عوامل فیزیولوژیک است. بدن ما پایه رفتار ماست. اگر این بدن دچار کسالت و رخوت باشد، یادگیری نیز با مشکل مواجه خواهد شد. فقر ورزش و سلامت جسمانی یکی از معضلاتی است که با آن مواجهیم.

استاد نشست ادامه داد: افراد اهل ورزش در یادگیری موفق هستند. مقالات فراوانی پیرامون ورزش و روانشناسی تدوین شده است که بیانگر ارتباط مستقیم میان بدن و روان است. کمبود برخی ویتامین ها و مواد معدنی در بدن یا آسیب های جسمی و ژنتیکی می تواند موجب بی تابی و بی قراری در افراد شود.

وی در تشریح دسته دوم عوامل موثر روانشناختی بر تحصیل ابراز داشت: دسته دوم عوامل بیرونی از جمله جو عمومی و محیطی است. در جامعه نسبت افرادی که با تحصیل به ثروت دست می یابند از کسانی که از سایر مسیرها به موفقیت مالی دست می یابند، در حال کاهش است؛ در چنین شرایطی که هوش مصنوعی و اینترنت در دسترس عموم قرار دارد، موظف کردن مخاطب به آموختن جزئیات علومی که می توان به راحتی در این فضاها به آن دسترسی داشت، دشوار است.

حجت الاسلام والمسلمین هادی شکل آموزش و یادگیری را از عوامل موثر برشمرد و افزود: شکل مرسوم حافظ محور در آموزش یکی از کم بازده ترین روش های آموزشی است. شکل آموزش باید مبتنی بر خلاقیت و هوش باشد. یادگیری نباید منتقل شود بلکه باید خلق شود. استاد درس خارج باید به طلاب کمک کند در جلسات درس، اجتهاد را بیاموزند نه اینکه اجتهاد خود را اثبات کنند.

وی مباحثه را به معنی تلاش برای توزیع درک و فهم و تبادل علمی خواند و ابراز داشت: گاهی استاد در زمان آموزش و یا طلبه در حال مباحثه متوجه نکات علمی جدیدی می شود. در مباحث روانشناسی نیز اگر از روش گفت وگو استفاده شود گاهی برخی مشکلات روحی و روانی توسط خود مراجعه کننده شناسایی و برای آن راه حل می یابد.

رئیس انجمن روانشناسی اسلامی خودپنداره را مهم ترین عامل روانشناختی برشمرد و اظهار داشت: باور به سربازی امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) و وظیفه یادگیری جهت توانایی خدمت در میدان می تواند نقش مهمی در انگیزه تحصیل طلاب داشته باشد. عزت نفس عامل دوم اثرگذار است که با شناخت ارزش جایگاه تحصیل علوم دینی محقق می شود.

وی هوش، حافظه و خلاقیت را از دیگر عوامل موثر برشمرد و گفت: هوش به معنی یادگیری اطلاعات برای استفاده به موقع از آن است. همچنین قدرت نگهداری اطلاعات حافظه نام دارد. به توانایی نوآوری نیز خلاقیت گفته می شود. افراد بدون خلاقیت ممکن است قدرت یادگیری و حفظ خوبی داشته باشند اما قابلیت نوآوری را ندارند. برای رفع این خلاء بخشی از آموزش باید به عهده فراگیر گذاشته شود.

حجت الاسلام والمسلمین هادی، در تبیین عوامل ایجاد انگیزه در انسان اظهار داشت: ایجاد حس کفایت یکی از عوامل ایجاد انگیزه است. اگر استاد در فرایند یادگیری بتواند در شاگردان احساس کفایت و توانمندی علمی ایجاد نماید، موجب افزایش انگیزه یادگیری در آنان خواهد شد. در بحث انگیزه پاداش و پاداش نیز اهمیت زیادی دارد.

استاد نشست در پایان گره زدن نیازها به رفتارها را یکی از عوامل انگیزشی دانست و افزود: تیپ شخصیتی در افراد متفاوت است. گروهی کنجکاو هستند و ذهن جستجوگر دارند، برخی افراد برون گرا هستند و از ارتباط با استاد لذت می برند و برخی دیگر دارای شخصیت اضطرابی هستند. تشخیص تیپ های شخصیتی می تواند در موفقیت آموزش بسیار اثرگذار باشد.

شایان ذکر است این نشست با پاسخ استاد به سوالات مربیان تربیتی حاضر در جلسه پایان یافت.