در این نشست علمی، جناب آقای دکتر صفری با بهرهگیری از ادبیات تخصصی مدیریت و استناد به گزارههای بنیادین قرآن کریم، به تبیین تصویر انسان در پارادایمهای رایج مدیریت پرداخت.
وی ابتدا به مکتب کلاسیک اشاره نموده و اذعان داشت: این مکتب، انسان را موجودی صرفاً اقتصادی معرفی میکند که تنها عامل انگیزشی او تأمین نیازهای مادی است. در ادامه، مکتب نئوکلاسیک با طرح مسئله نیازهای عاطفی و روانی، تصویر انسان اجتماعی را ارائه نمود. سپس در مکتب سیستمی، انسان پیچیده و خودآگاه مطرح گردید و نهایتاً در مکتب اقتضایی، ضمن اقرار به محدودیت در شناخت کامل انسان، وی را اسیری در چنگال محیط معرفی کرده و تنها راه بقا و ادامه حیات او را وابسته به انطباق با اقتضائات محیطی دانستهاند.
سخنران مراسم ادامه داد: در مقابل این دیدگاهها، قرآن کریم انسان را موجودی با قابلیتهای آفرینندگی و تأثیرگذاری بر محیط هستی معرفی مینماید. با استناد به آیات شریفه دال بر تسخیر نظام هستی برای انسان (مانند «و سخر الشمس و القمر»، «و سخر البحار»، «و سخر الأشجار» و…) و فرمان به بهرهبرداری فعالانه از مواهب الهی («فامشوا فی مناکبها»)، این تصویر، انسان را در جایگاه مدیریت و راهبری امور قرار میدهد. چنین انسانی، با بهرهمندی از این استعدادها و ظرفیتهای بالقوه، از پذیرش سلطه و وابستگی مصون میماند و شایستگی بهرهمندی از امکانات نظام هستی را داراست؛ البته این بهرهمندی مشروط به حرکت در مسیر “تجاهدون” (تلاش و کوشش مستمر و همهجانبه در تمامی عرصهها) است.
وی گفت: با عنایت به مناسبت برگزاری نشست (سالگرد شهادت شهید خدمت، آیتالله رئیسی)، ضمن گرامیداشت مقام شامخ آن شهید والامقام، باید اذعان داشت که ایشان مصداق بارزی از عمل به آیه شریفه “تجاهدون فی سبیل الله” بودند که پاداش الهی را نیز در پی داشت. بر این اساس، دستیابی جوامع اسلامی به نصرت و امدادهای الهی در عرصههای گوناگون، منوط به التزام عملی به اصل «تجاهدون فی سبیل الله» است. در این صورت، وعده الهی مبنی بر حمایت، پشتیبانی و تأمین نیازهای مادی و معنوی محقق خواهد شد، چنانکه آیات شریفه به مغفرت، ورود به بهشت، «نصر من الله و فتح قریب»، و حتی امداد غیبی اشاره دارند. این تعامل الهی برقرار است؛ هرگاه جامعه اسلامی به ایمان و تقوا مزین گردد، برکات آسمان و زمین بر آنان گشوده خواهد شد («و لو أن أهل القرى آمنوا و اتقوا لفتحنا عليهم بركات من السماء و الأرض»).
دکتر صفری افزود: بر مبنای تصویر قرآنی از انسان، چنین موجودی هرگز در جایگاه ضعف، وابستگی یا پذیرش سلطه بیگانه قرار نمیگیرد. این انسان در برابر ظلم و تعدی مستکبران جهانی، بهویژه قدرتهای متجاوز و غاصب که مسبب کشتار بیگناهان هستند، ایستادگی نموده و به نصرت الهی و پیروزی نهایی ایمان دارد؛ همانگونه که در صدر اسلام، صهیونیسم با خواری و زبونی مواجه شد، چرا که خداوند ترس را در دلهای آنان افکند و خانههای خود را با دست خویش و دست مؤمنان ویران میکردند. تحقق این امر در عصر حاضر نیز منوط به عمل امت اسلامی و پیروان مکتب قرآن و عترت به اصل «تجاهدون فی سبیل الله»، پذیرش جامعیت و مرجعیت قرآن کریم در عرصههای مختلف، و کاربردیسازی گزارههای وحیانی است.
وی در پایان اظهار داشت: در همین راستا، نهاد مقدس جامعه المصطفی العالمیه با تأسیس و توسعه رشتهها و گرایشهای میانرشتهای نظیر قرآن و سیاست، قرآن و مدیریت، قرآن و روانشناسی، قرآن و حقوق، و قرآن و جامعهشناسی در مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، بستر لازم را برای تحول در علوم انسانی و نظریهپردازی مبتنی بر آموزههای عمیق قرآن کریم فراهم آورده است که إن شاءالله شاهد ارائه نظریههای علمی منبعث از متن و بطن قرآن کریم باشیم.
Δ