در این کنفرانس که به همت دفتر «جامعة المصطفی العالمیة» در مسکو برگزار شد، سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه، رئیس سازمان دینی مفتیات مرکزی روسیه، رئیس مرکز اسلامی مسکو، دبیر روابط بین ادیان کلیسای ارتدوکس، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، نماینده آیت الله سیستانی، مدیر اجرایی اداره دینی مسلمانان بخش آسیایی روسیه و جمع دیگری از صاحب‌نظران به طرح دیدگاه‌های خود پرداختند.
نقش اندیشمندان در نزدیکی ادیان، تأثیر اینترنت بر اعتقادات و معنویت انسان، نقش علمای دین در ترویج ارزش‌های اخلاقی، دعوت ادیان به صلح و معنویت، آسیب شناسی تربیت دینی و گفت و گوی بین ادیان در روسیه، برخی از محورهای سخنرانی صاحب‌نظران در این کنفرانس به میزبانی محل هتل کاسموس مسکو بود.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه در سخنانی در این کنفرانس به تبیین نقش اندیشمندان در تقریب بین ادیان پرداخت.
کاظم جلالی با اشاره به مکاتب مطرح در عرصه جهانی، به تبیین نگاه این مکاتب به مقوله دین پرداخت و گفت: مکتب لیبرال دموکراسی قائل است که دین تنها در عرصه فردی و خصوصی قابل احترام است و برخورد صادقانه‌ای با دین ندارد.
وی ادامه داد: این مکتب می‌گوید که دارای ارزش‌هایی هستم که باید آن ارزش ها در همه جامعه بشری فراگیر شود و درگیری‌های کنونی در عرصه جهانی نیز متاثر از درک اشتباه لیبرالیسم از خود است.
سفیر ایران در روسیه گفت: مکتب لیبرالیسم، مفهوم جهانی سازی را مطرح می‌کند و قائل به آن است که همه ارزش‌های لیبرالیسم به عنوان ارزش غالب مورد پذیرش همه جهانیان قرار گیرد.
جلالی درادامه به دیدگاه مکتب کمونیسم درباره دین پرداخت و گفت: از نگاه این مکتب،دین افیون ملت‌ها است و دعوت به سکون می‌کند و از دل آن انقلاب، بر نمی‌آید که انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ میلادی ( ۱۳۵۷ شمسی) مبانی این مکتب را زیرسوال برد و در واقع، بزرگترین انقلاب در چارچوب و با رهبری دینی در دنیا اتفاق افتاد و در بیش از چهار دهه گذشته، شاهد افزایش گرایش جامعه بشری به دین هستیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود هدف از بعثت پیامبران را سعادت انسان عنوان کرد و تحقق این هدف را در گروی برقراری عدالت و اخلاق دانست و خاطرنشان کرد: برای صلح جهانی و همزیستی مسالمت آمیز در جهان، به دین که مروج اخلاق و عدالت است، نیاز داریم.
جلالی گفت: هیچ فردی نتوانسته است دین را از زندگی بشری حذف کند و هیچ فردی نخواهد توانست.
سفیر ایران در روسیه در ادامه به نقش اندیشمندان و علما در نزدیکی ادیان پرداخت و گفت: تأکید بر مشترکات، گفت وگو برای رفع سوء تفاهمات، احترام به نظرات طرف مقابل، رویکرد اعتدال و پرهیز از تکفیرگرایی و ترویج مطالعات تطبیقی، از گام‌هایی است که می‌توانند ادیان را بیش از پیش به یکدیگر نزدیک کند.
وی با بیان اینکه نخستین وظیفه علمای دین در مسیر تقریب ادیان، تأکید بر مشترکات یعنی توحید و خداپرستی است، گفت: همه تلاش‌های دین‌داران برای این است که بنده خدا باشند و توحید را برقرار کنند، پس دعوای بین علمای ادیان جایگاهی ندارد؛ آنها همه را به جای دعوت به خود، به خدا دعوت کنند.
جلالی تصریح کرد: برخی اختلافات بین علمای ادیان زمانی ایجاد می‌شود که برخی می‌خواهند مردم را به خودشان دعوت کنند و حال آنکه اگر محور کار علما، دعوت مردم به سوی خدا باشد، اختلافی شکل نمی‌گیرد.
وی در ادامه بر خدامحوری در گفت‌وگوی بین علما در مسیر رفع سوء تفاهمات تأکید کرد و گفت: گفت‌وگو به معنای گفتمان یک طرفه نیست و حرف‌های دیگران را هم باید شنید؛ این دستور قرآنی ما است.
وی همچنین از نداشتن تکبر و خودبرتربینی، برخورداری از دانش کافی، انصاف و احترام به نظرات طرف مقابل و به رسمیت شناختن اختلاف‌نظرها و اختلاف سلیقه‌ها، اعتدال و مقابله با جزم اندیشی و افراط و تفریط به عنوان دیگر ملزومات گفت‌وگو میان علمای ادیان یاد کرد.
سفیر ایران در روسیه در ادامه با اشاره به اقدام برخی افراد در کشورهای سوئد و دانمارک در هتک حرمت قرآن کریم گفت: آتش زدن قرآن در کشورهای غربی، اقدامی خارج از دایره اخلاق، منطق و فطرت انسانی است و گویای جامعه غیرمعتدل و افراطی است.
وی اظهار داشت: اگر عالمان دینی مبتنی بر اخلاق، گفت و گو کنند، مردم هم فرا می‌گیرند و اگر در این زمینه شاهد تندروی و بکارگیری ادبیات و تمسخر خشن در قبال یکدیگر باشیم، موجب نشر عصبیت و غضب در جامعه می‌شود که نقطه مقابل اخلاق است.
«انار رمضان‌اف» رئیس سازمان دینی مفتیات مرکزی روسیه نیز در سخنانی در این کنفرانس به تبیین تأثیر مثبت و منفی اینترنت بر اعتقادات و معنویت اسلام پرداخت.
وی هدف شکل‌گیری اینترنت را ایجاد شبکه جهانی غرب بر مبنای ارزش‌های خود دانست و گفت: برخی کشورهای غربی می‌خواهند از طریق انتقال اطلاعات و آموزش، نفوذ جهانی خود را توسعه دهند و به تبلیغ ارزش‌های خود بپردازند؛ آنها برای این کار، نیازی به ساختمان در مناطق مختلف جهان ندارند و همه چیز با کمترین هزینه و مکان دارد انجام می‌شود.
رئیس سازمان دینی مفتیات مرکزی روسیه گفت: در این جریان، نگاهی به معنویت و دین افراد نمی‌شود و طبق تصمیم خودشان، فرایندهای انتقال و حفظ اطلاعات صورت می‌گیرد و در نتیجه آن، افراد با شخصیت‌ها و ابعاد رفتاری جدید شکل می‌گیرند.
رمضان‌اف با بیان اینکه معنویت به عنوان وجه کیفی درون انسان بر رفتار و تصمیمات افراد تأثیرگذار است، بر لزوم صیانت از معنویت در جامعه اسلامی و پرهیز از توجه به شایعات با هدف اختلاف افکنی و تخریب دین تأکید کرد.
رئیس مرکز اسلامی مسکو نیز در سخنانی در این کنفرانس به تبیین نقش علمای دین در ترویج ارزش‌های اخلاقی در جامعه پرداخت و گفت:علما، داعیه‌دار حرکت پیامبران هستند، پیامبرانی که برای ترویج ارزش‌های اخلاقی مبعوث شدند.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی بخت‌آور با اشاره به اینکه رسالت تبلیغ برعهده همه انبیا بوده اما وظیفه تشریع و قانونگذاری به عهده برخی از انبیای خاص و اولوالعزم نهاده شده است، اظهار داشت: یکی از دلایل اینکه رسالت تشریعی پیامبران الهی به پایان رسید به این علت است که دین اسلام، دین کامل و پاسخگوی همه نیازهای بشر است و نیازی به تکمیل آن با مبعوث شدن پیامبر دیگری نیست.
وی گفت: تعطیلی رسالت تبلیغی پیامبران نیز همان نکته ای است که وظیفه علمای اسلام را می‌توان از آن استنباط کرد و اینکه بشریت به حدی رسیده است که بر اساس کلیات و قوانین کلی که از طرف خداوند تعیین شده است، مسیر تعالی را استنباط کند.
ایلیا کاشیتسین دبیر روابط بین ادیان کلیسای ارتدوکس نیز سخنان خود در این کنفرانس علمی را به موضوع آسیب‌شناسی تربیت دینی در جامعه روسیه اختصاص داد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: رفتار افراد توهین کننده به قرآن، به شدت شبیه به تروریست ها و افراط گرایانی است که ابتدا ضد دین و ضد خدا شده اند و سپس به اقدامات افراطی روی آورده اند.
کاشیتسین تأکید کرد: وحدت میان ادیان، اولویت و اصل تعامل در کلیسا است و از این منظر، هتک حرمت قرآن کریم را محکوم می‌کنیم.
آیت الله نجم الدین طبسی، نویسنده، پژوهشگر و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم سخنران دیگر این کنفرانس علمی بود که سخنان خود را با محوریت موضوع نقش منفی برخی متولیان دین به نام دین ارائه کرد.
وی در این زمینه به تأثیر منفی فرمانداران خودسر در طول تاریخ که به نام اسلام حکومت کردند اما اقداماتی غیرقابل دفاع داشتند، اشاره کرد و گفت: دفاع از عملکرد این فرمانداران خودسر در حکومت‌هایی همچون اموی و عباسی، به منزله زیرسوال بردن اسلام است.
آیت الله طبسی در ادامه با رد برخی دیدگاه‌های مطرح شده مبنی بر اینکه اسلام دین منطق نیست و دین شمشیر و زور است، گفت: عده‌ای که اسلام اموی و عباسی را دیده‌اند، این دیدگاه‌ها را مطرح می‌کنند و حال آنکه آنها اسلام رسول الله حضرت محمد (ص) که در پیشبرد مأموریت رسالت خود، قائل به هدایت بود را در این برداشت ذهنی خود از اسلام ندیده‌اند.
این نویسنده و پژوهشگر دینی در ادامه بر معرفی ابعاد حقیقی دین اسلام به جامعه بشری و زدودن تحریف‌ها و انگاره‌های ناشی از عملکرد بد برخی حاکمان دینی به نام اسلام در طول تاریخ، تأکید کرد و گفت: پیامبر اسلام (ص)، پیامبر رحمت برای همه جهانیان هستند. آیت الله طبسی در ادامه برخی تحریفات درباره ابعاد ظهور منجی عالم بشریت را نیز یادآور شد و گفت: حضرت مهدی (عج)، فریادرسی نه تنها برای جهان اسلام بلکه برای همه بشریت هستند.
حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر رسول عبداللهی نماینده «جامعة المصطفی العالمیة» در مسکو نیز در سخنانی اعلام کرد که مجموعه مباحث مطرح شده در این کنفرانس علمی به چاپ خواهد رسید.
وی در ادامه در سخنانی به بیان انتظارات متقابل دین و انسان از یکدیگر پرداخت. عبداللهی با اشاره به دیدگاه‌های علامه طباطبایی، دین حقیقی و آسمانی را یک دین و به منزله تسلیم در برابر خداوند دانست.
نماینده «جامعة المصطفی العالمیة» در مسکو اظهار داشت: انتظار معقول بشر از دین این است که انسان را به سمت کمال و سعادت رهنمون کند و این انتظاری بزرگ است که تنها دین می‌تواند آن را اجابت کند.
وی ادامه داد: انسان می‌تواند از دین انتظار داشته باشد که قابل اثبات و استدلال باشد، از ناحیه عقل و منطق پشتیبانی شود، اصول آن از نظر عقل قابل ابطال نباشد، به زندگی معنا ببخشد و انسان را از پوچی رها کند، آرمان‌ساز و شوق‌انگیز باشد، قدرت تقدس‌بخشی به هدف‌های اجتماعی و سیاسی را داشته باشد و تعهدآور و مسئولیت‌زا باشد.
عبداللهی خاطرنشان کرد: انتظار دین از انسان نیز این است که دین حق را بشناسد، عقاید راستین دینی را بپذیرد، به آنها ایمانی راسخ و استوار داشته باشد،به دستورات دینی جامه عمل بپوشاند، صورت و سیرت خود را آنگونه که دین آموخته، ظاهر کند، فضایل را به جای رذایل بنشاند که تحقق این امور برای انسان و به نفع اوست که بشر بتواند خود را به کمال برساند و زمینه رشد و تعالی دیگران را نیز فراهم کند.
در ادامه این کنفرانس علمی، حجت الاسلام و المسلمین مهدی موصلی نماینده آیت الله سید علی سیستانی (مرجع عالیقدر شیعیان در عراق) در مسکو و دمیر صحتوف مدیر اجرایی اداره دینی مسلمانان بخش آسیایی روسیه به بیان دیدگاه های خود به ترتیب در موضوعات تأثیر دین بر فرآیندهای اجتماعی و دعوت ادیان به صلح و معنویت پرداختند.
چنگیز رمضان‌اف امام مسجد فاطمه الزهرا (س) شهر دربند روسیه نیز سخنرانی با موضوع معنویت در زندگی انسان معاصر پرداخت و ولادیمیر شورخوف استاد دانشگاه دولتی سن پترزبورگ هم مقاله خود در زمینه بُعد معنوی در روابط استراتژیک ایران و روسیه در دوران تزارها و شاهان صفوی را ارائه کرد.
برخی دیگر از صاحب نظران نیز در این کنفرانس علمی به ارائه مقالات خود پرداختند.
Δ