بررسی دیدگاه مارتین لینگز درباره حیات سیاسی و نظامی پیامبر اعظم

در این نشست بعد از توضیح و معنای واژگان به کار رفته در عنوان نشست به معرفی کتاب ‍و سپس انگیزه های نقد و بررسی پرداخته شد.

معرفی کتاب: کتابی که این نشست در واقع از بخشهایی از آن استخراج شده کتاب «محمدص بر پایه کهن‌ترین منابع» است که آقای سعید تهرانی نسب آن را به فارسی ترجمه کرده است. این کتاب تاکنون به بیش از ده زبان زنده دنیا ترجمه شده است و در سالهای ۱۹۸۳ و ۱۹۹۰ در پاکستان و در مصر برنده ارزنده ترین جوایز شد.

ویژگی‌های کتاب: الف) عمده منابع کتاب منابع کهن تاریخی و حدیثی اهل سنت است: سیره ابن اسحاق، مغازی واقدی و الطبقات الکبری ابن سعد، تاریخ طبری، برخی از صحاح و مسانید.

ب) در ضمن حوادث صدر اسلام شرح حال برخی از صحابیان مشهور را آورده و در خصوص عملکرد آنها داوری کرده است.

ج) از برجسته‌ترین ویژگی‌های این اثر مبّرا بودن از نقیصه تجدد زدگی و احساس حقارت در برابر علوم مدرن است که بسیاری از مستشرقین به سبب این نقیصه بخش‌هایی از سیره و بالاخص معجزات نبی مکرم(صلی الله علیه و آله) را که با عقل جزئی‌شان مغایر است سانسور یا دست کم با لحنی عذرخواهانه تأویل کرده‌اند. اما این کتاب تحت تأثیر این شبهات نبوده که علم امروزی نمی‌تواند پدیده‌های ماورایی را تحلیل کند. در مواردی معجزات را بیان کرده یا اشاره به عالم ماوراء دارد.

انگیزه‌های نقد:

۴/۱ـ در عین حالی که این کتاب خلاءها و کاستی‌های زیادی دارد اما از سوی محققان و پژوهشگران نقد و بررسی نشده است.(غیر از دو نقد موردی)

۴/۲ـ خوانش ناقصی از گزارشات ارائه می‌دهد که به نحوی تحریف تاریخ را به دنبال دارد. این تحریفات برای مخاطب آگاه می تواند نقد را در پی داشته باشد.

۴/۳ـ موارد بسیار زیادی به چشم می خورد که نویسنده گزارشات را ناقص، یکسویه و یا جانبدارانه ارایه کرده است و حتی عامدانه برخی از شواهد را نادیده گرفته یا گزارشات را تقطیع کرده است.

۴/۴ـ کم رنگ جلوه دادن نقش امیرالمؤمنین(علیه السلام)

۴/۵ـ بزرگنمایی در نقش بسیاری از صحابه دیگر

۴/۶ـ جابجایی شخصیت‌ها: در مسأله جانشینی پیامبر(صلی الله علیه و آله) به گونه‌ای عمل کرده که جانشین آن حضرت ابوبکر است و ابوبکر عهده دار خلافت بود، چون شایسته آن بود و وضعیت را بسیار نرمال و عادی جلوه داده است.

۴/۷ـ از دیگر اشکالات اساسی کتاب چگونگی انتخاب داده های تاریخی و چینش آنهاست که بر اساس این دو مؤلفه واقعیت به صورت توصیفی مشخص می شود. تحلیل و تعلیل اطلاعات تاریخی گام دوم در مسیر کشف واقعیت های تاریخی است که طی آن پژوهشگر می کوشد چهره کاملی از واقعیت های تاریخی را به مخاطب القاء کند. این کتاب در زمینه اطلاعات نیز دارای اشکال است که طبعا نقد آن را از این بعد نیز ضروری می نماید.

سپس استاد ارایه دهنده به سه نمونه از نقدهایی که بر کتاب مارتین لینگز درباره حیات سیاسی و نظامی پیامبر(صلی الله علیه و آله) وارد است اشاره کردند:

۱ـ غزوه احد

پنهان سازی استقامت پیامبر(صلی الله علیه و آله) ـ شجاعت و فداکاری علی(علیه السلام) و کسانی که در محافظت از جان پیامبر(صلی الله علیه و آله) و دین خداوند استوار و پابرجا ماندند ـ در منابع انتخابی نویسنده نام تمامی کسانی که از جنگ گریختند آمده است.

۲ـ صلح حدیبیه

ترفیع جایگاه خلیفه اول ـ تنقیص شخصیت پیامبر(صلی الله علیه و آله) ـ پوشاندن شک خلیفه دوم در نبوت پیامبر(صلی الله علیه و آله)

۳ـ سپاه اسامه

پوشاندن نفرین پیامبر(صلی الله علیه و آله) نسبت به متخلفین از سپاه اسامة بن زید ـ عدم تحلیل انتخاب فرمانده جوان و اعتراض صحابه (۱ـ آنچه در مسأله جانشینی مهم است شایستگی و لیاقت افراد است و سن یا نژاد در احراز چنین مقامی دخیل نیست ۲ـ هنگام رحلت آن حضرت رقبای سیاسی علی(علیه السلام) که طمع در خلافت داشتند از صحنه سیاسی مدینه به دور باشند).