دکترین وحدت

خانم دکتر ابول اولا از اساتید حوزه و دانشگاه در یادداشتی به مناسبت هفته وحدت، به مساله دکترین وحدت در جامعه اسلامی پرداخته اند. متن این یادداشت به شرح زیر است:

خداوند خلقت را بر مبنای نظم و وحدت آفرید و در کتاب آسمانی بر این مهم تصریح نمود: اطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ  وَاصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ(انفال/۴۶)  از خدا و پیامبرش فرمان برید، و با یکدیگر نزاع و اختلاف مکنید، که سست و بددل می شوید، و قدرت و شوکتتان از میان می رود؛ و شکیبایی ورزید؛ زیرا خدا با شکیبایان است.

هفته وحدت، نماد تاب‌آوری، همبستگی و انسجام است. در دین اسلام همزیستی مسالمت آمیز با مردم، بسیار توصیه شده و یکی از مواردی که باعث تحکیم وحدت مسلمین در زمان معصومین علیهم السلام شده، معاشرت نیکوست. سیره اهل بیت علیهم السلام و بزرگان در این زمینه الگویی بسیار کامل برای وحدت جوامع است. پروردگار عالم از میان صفات و ویژگی‌ها، برای توصیف رسول گرامی‌اش، واژه ای برمی‌گزیند پر معنا: «خُلُقٍ عَظیم» …

پیامبر رحمه للعالمین با نفی نژاد پرستی، قومیت گرایی و تبعیض های ناروا و ناپسند در مسیر بنیان گذاری وحدت امت اسلامی بود. در سیره ائمه اطهار علیهم السلام نیز شیعیان به نوع روابطشان با دیگران و نوع بینش دیگران درباره آنان متنبّه می گردیدند. قرآن برای جلوگیری از مقابله به مثل و توهین بت پرستان، حتی اجازه اهانت به بتها را نمی دهد و این شیوه در سیره اهل بیت علیهم السلام نیز اتخاذ شده است و قطعاً عمل نهی شده نمی تواند مصداق تعظیم شعائر باشد.

آن بزرگواران برای ترسیم چهره ای تاثیرگذار و  درخشان از شیعه در اذهان عمومی مسلمانان تأکید فراوانی داشتند و برای این امر، راهکارهای مختلفی بیان می فرمودند که مهم ترین آن ها تاکید بر مدارا با سایر مسلمانان پیرو مذاهب مخالف است؛ مدارایی که در رفتار نیک و کرداری پسندیده رخ نموده، خود تبلیغی موثر برای ماهیت شیعه در ذهنیت مخالفان مذهبی می گردد.

تقریب مذاهب، بهترین راهکار برای کاهش اختلافات مذهبی و عقیدتی است. یکی از بارزترین ویژگی های انقلاب اسلامی، طرح مساله “اتحاد و تقریب بین مذاهب ” است که از طریق بزرگ‌ترین مصلح جهان اسلام در قرن حاضر، یعنی حضرت امام خمینی (ره) اظهار شد و جوامع اسلامی را به اتحاد حول محور قرآن و اسلام فرا خواند.

راهبرد جبهه باطل برای غلبه بر حریف در کنار جنگ سخت، «جنگ نرم» بوده و این جنگ پیشینه‌ای به وسعت تاریخ دارد چنانکه دشمنان اسلام توانستند با چهار عامل و تاکتیک «تبلیغ»، «تهدید»، «تحریف» و «تطمیع» مسیر خلافت و ولایت را عوض کنند.

قدرت نرم، فراتر از توانایی‌های نظامی و اقتصادی، به تأثیرگذاری بر افکار عمومی، شکل‌دهی به ارزش‌ها و هنجارها و در نهایت، جلب رضایت و همراهی اقشار و مذاهب مختلف با دیدگاه های گوناگون می پردازد. وقتی محیط پیرامونی مملو از آثار روحیه‌بخش، وحدت‌آفرین و نوع‌دوستی باشد، عملاً به آرامش درونی و دور شدن از تشویش و نگرانی می انجامد و همین امر، میزان تاب‌آوری را در جامعه افزایش می‌دهد.

شرط ایمنی از ضرر دشمن، امت واحده بودن است و لذا هدایت هیجان عمومی به‌سوی کارآمدی واقعی، ضرورتی است اجتناب ناپذیر. دو قطبی سازی، اتهام زنی، حرف‌های نسنجیده و بدون سند از سوی گروه‌ها و افراد متنفذ، اتحاد مسلمین را خدشه دار خواهد کرد.

طبق دیدگاه شهید مطهری منظور علمای روشنفکر اسلامی از وحدت اسلامی، حصر مذاهب به یک مذهب و یا اخذ مشترکات مذاهب و طرد مفترقات آنها و ایجاد مذهبی جدید که نه معقول و منطقی است و نه مطلوب و عملی، نیست؛ منظور از وحدت اسلامی متشکل شدن مسلمین است در یک صف در برابر دشمنان مشترکشان.

یکی از مؤلفه‌های مهم پیروزی در جنگ ۱۲روزه با رژیم جعلی صهیونی، انسجام ملی شکل‌گرفته در کشور و قدرت تاب‌آوری ملت ایران بود. به گونه ای که انسجام مردمی، ضلع اجتماعی نقشه جنگ ترکیبی دشمن را بی‌اثر کرد.

تندروی در تعامل با برادران دینی، چیزی نیست جز ضربه بر پیکره اسلام؛ همانگونه که رهبر فرزانه انقلاب در تاکید به وحدت در جهان اسلام می فرمایند: مراد از وحدت، وحدت در حفظ منافعِ امّت اسلامی است. اوّل تشخیص بدهیم منافع امّت اسلامی کجا است… ببینند امّت اسلامی امروز به چه احتیاج دارد، با چه کسی باید دشمنی کرد، با چه کسی بایستی چه جوری دشمنی کرد، با چه کسی باید دوستی کرد و چه جوری دوستی کرد؛ این جهت‌گیری‌ها را در ضمن گفتگوها و مذاکرات، به توافق برسند و در این جهت حرکت کنند. مراد این است: اشتراک عمل در برابر نقشه‌های استکبار. (بیانات ۲۲/۷/۱۴۰۱)

همدلی و همدردی اسلامی و احترام متقابل بین مذاهب اسلامی، رعایت ادب اختلاف و پرهیز از تنش‌ها و منازعات، حرمت‌شکنی و توهین، راهکارهایی است که علاوه بر استمرار وحدت میان مسلمین، تحکیم پایه های معرفت دینی در میان امت اسلامی موجب تثبیت ره آوردهای پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله، تفسیر صحیح وحی به تناسب استعداد و نیاز و شرایط گوناگون جامعه اسلامی خواهد شد.

والعاقبه للمتقین