حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدرضا صالح، رئیس جامعةالمصطفی خراسان در مراسم سوگواری و شهادت حضرت زهرا (س) در جمع طلاب اظهار داشت: یکی از آسیب‌های تربیتی که ممکن است کل جامعه و به‌ویژه طبقه نخبگانی و جامعه روحانیت را تهدید کند این است که در زندگی تک‌بعدی باشیم؛ یعنی به‌اندازه‌ای مشغول درس و خواندن و نوشتن یا سایر امور موردعلاقه خود باشیم و از ابعاد دیگر زندگی مانند وظایف عبادی، رشد اعتقادی، رشد اخلاقی، حیات اجتماعی، مسائل سیاسی و وظایف خانوادگی خود غافل شویم.
وی اظهار داشت: شخصیتی مانند حضرت زهرا (س) توانسته است میان عبادت، سیاست، حضور اجتماعی و خانواده را جمع کند و در همه این عرصه‌ها نیز در اوج قرار دارد. به‌گونه‌ای که به‌عنوان‌مثال در عرصه عبادت در روایات وارد شده است که “ما كانَ فی هذِهِ الاُمَّةِ أعبَدُ مِن فاطِمَةَ، كانَت تَقومُ حَتّی تَوَرَّمَت قَدَماها. یعنی ” در میان این امّت، عابدتر از فاطمه نبوده است، او آن قدر [برای عبادت] می‌ایستاد كه دو پایش ورم می‌کرد” در عرصه سیاست یک مجاهد بابصیرت، جرئت‌مند، مقاوم و خستگی‌ناپذیر است که در نهایت جان‌عزیز خودش را در راه مبارزه می‌گذارد. و در عرصه خانواده این بانوی بزرگ یک کارنامه درخشانی در اداره موفق منزل، شوهرداری و تربیت فرزندانی سرآمد بشریت دارد و همین ویژگی از حضرت زهرا (س) شخصیتی ماندگار و تأثیرگذار در تاریخ بشریت ایجاد کرده است.
رئیس جامعةالمصطفی خراسان اضافه کرد: ما جامعه روحانیت که رسالت هدایت فکری و معنوی جوامع را برعهده داریم باید با تاسی به این شخصیت نمونه در گام نخست نسبت به رشد و تعالی‌بخشی خویشتن، مسئولیت بالایی داریم و باید به‌صورت مستمر از لحاظ اعتقادی، عبادی و معنوی، اخلاقی، عقلانی و اجتماعی خود را به‌روز کنیم، حتی شخص پیامبر در کنار هدایت جامعه بشری، مأمور به رشد و تکامل خود نیز بوده‌اند. این عضو هیئت‌علمی المصطفی (ص) گفت این رویکرد که انبیا و مصلحان اجتماعی باید افرادی خودساخته باشند نکته مهمی است که خداوند هم به پیامبر خودفرمان می‌دهد؛ ” یا أَیهَا الْمُدَّثِّرُ، قُمْ فَأَنْذِرْ” یعنی ای کسی که ای ردا بر خود كشیده به پا خیز و هشدار ده و تبلیغ کن؛ در همین آیه بلافاصله به لزوم سازندگی و رشد و تعالی خود پیامبر اسلام اشاره می‌کند و دستورات مهمی را بیان می‌کند که اولین آن دستورات در ابعاد عبادی و معنوی توحید عملی است، ” وَ رَبَّكَ فَكَبِّرْ” یعنی فقط پروردگارت را بزرگ بدار و تحت‌تأثیر هیچ‌چیز غیر خداوند مباش.
وی در تبیین فلسفه این رویکرد قرآنی در خصوص پیشوایان دینی اظهار داشت: در واقع اگر کسی در خود تحولی ایجاد نکرده باشد، محال است بتواند فقط با علم‌اندوزی و داشتن کلام شیوا جامعه را متحول کند؛ زیرا تحول و کمال انسان یک امر درونی است و با لایه‌های زیرین و عمق شخصیت انسانی ارتباط دارد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین صالح خاطرنشان کرد: باید شخصیت حضرت زهرا و عوامل تأثیرگذار در این شخصیت بزرگ، تحلیل شود باید روشن شود چه مقدماتی طی شده است که ایشان را از نظر اندیشه، فکر و عمل به این مرحله رسانده است و آن سیروسلوک و منازل صعود به‌سوی خداوند از حیات ایشان استخراج شود.
عضو هیئت‌علمی المصطفی در ادامه به تبیین ابعاد عبادی و معنوی حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها پرداخت و اظهار داشت؛ اگر اوج جرئت‌مندی، شهامت، بصیرت، خانه‌داری، شوهرداری و پرورش فرزند حضرت فاطمه (س) را می‌بینیم، همگی در سایه عبودیت و بندگی الهی تحقق‌یافته است. بر اساس روایتی از وجود مقدس پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم، ایمان سراسر وجود حضرت فاطمه (س) را پرکرده بود. قَال رَسُولُ اللَّهِ(ص): إِنَّ ابْنَتِی فَاطِمَةَ(س) مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِیمَاناً إِلَی مُشَاشِهَا، فَتَفَرَّغَتْ لِطَاعَةِ اللَّهِ. پیامبر (ص) فرموده است: «دختر من فاطمه، چند ویژگی دارد؛ خداوند قلب و جوارحش را از ایمان پرکرده و این ایمان به سراسر وجودش نفوذ کرده است». نکته اولی که در این روایت نهفته این است که وقتی می‌گوید قلبش را پرکرده، منظور این است که جایی برای دیگری باقی نمانده است و به عصمت و کامل‌بودن فاطمه زهرا (س) اشاره دارد.
رئیس جامعةالمصطفی خراسان افزود: در ادامه این روایت نیز به بحث همراهی ایمان با عمل اشاره دارد، اینکه جوارح فاطمه هم پر از ایمان شده است، یعنی فاطمه زهرا (س) در میدان عمل این‌گونه بود که پر از ایمان بود. جایی که بسیاری از ما لغزش داریم، به‌گونه‌ای که معلم و مبلغ خوبی هستیم و ظاهر خوبی داریم؛ اما در خلوت خود گونه دیگری هستیم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین صالح خاطرنشان کرد: اما نکته دیگری که در این روایت وجود دارد این است که فاطمه زهرا (س) خود را برای عبادت خدا فارغ کرده بود و این موضوع در روش‌شناسی و ژرفاشناسی ابعاد عبادی از اهمیت بسزایی برخوردار است. این بانوی بزرگوار در مراتب ایمان به جایی رسیده بود که هنگام عبادت به چنان حضور قلبی رسیده بود که خود را از غیر خدا فارغ نموده بود و فقط متوجه ذات الهی بود. و این در درجه اول یک توفیق و موهبت الهی در نیل به مقامات معنوی است که اگر انسان به آن توفیق برسد مقام بسیار والایی است. و در درجه دوم، حاصل سعی و مجاهدت معنوی آن بانوی بزرگ است؛ همان‌گونه که امام حسن مجتبی علیه‌السلام در گزارش خود می‌فرماید: “رَأَیتُ اُمّی فاطِمَةَ علیهاالسلامقائِمَةً فی مِحرابِها لَیلَةَ الجُمُعَةِ، فَلَم تَزَل راكِعَةً ساجِدَةً حَتَّی انفَجَرَ عَمودُ الصُّبحِ… ” یعنی مادرم فاطمه علیهاالسلام را در شب جمعه در محراب دیدم كه به عبادت ایستاده بود. او همچنان در ركوع بود، تا روشنی بامداد برآمد. بنابراین رسیدن به این مقام تفرغ از غیر خدا هم حاصل عنایت و توفیق الهی است و هم نیازمند به تمرین و ممارست، مدیریت ذهن، مدیریت آمال، خواسته‌ها و آرزوها است.
وی در ادامه با استناد به حدیثی که در کتاب شرح چهل حدیث نوشته حضرت امام خمینی (ره) در باب آثار حضور قلب و تفرغ در عبادت آمده اظهار داشت، خداوند فرموده است “یا ابْنَ آدَمَ! تَفَرَّغْ لِعبادَتی، اَمْلاَْ صَدْرَكَ غِنی، وَ اَسُدَّ فَقْرَكْ ” یعنی؛ ای فرزند آدم! برای عبادت من، خود را فارغ گردان تا دلت را از بی‌نیازی پُركرده، فقرت را برطرف كنم. خود را برای عبادت من آماده کن و فقط به عبادت من بپرداز، شیطان را نپرست و خود را برای عبادت من فارغ کن که من قلبت را از بی‌نیازی پر می‌کنم، وقتی برای عبادت من فارغ می‌شوی من ترس خودم را که عامل بسیار مهمی در رهاشدن از هواهای نفسانی است به تو موهبت می‌دهم.
رئیس جامعةالمصطفی خراسان خاطرنشان کرد: پیامبر (ص) در بحث کیفیت و ملکوت عبادت حضرت زهرا روایت دیگری از وجود مقدس پیامبر اسلام وارد شده که می‌فرماید: وقتی دختر من فاطمه در محراب عبادت در مقابل پروردگارش می‌ایستد، نور حضرت فاطمه (س) برای اهل آسمان و ملکوت آسمان درخشش پیدا می‌کند و همان‌گونه که نور ستارگان برای اهل زمین آشکار است. حقیقتاً این تعبیر بسیار عظیمی است، درخشش نور فاطمه هنگام عبادت برای کسانی که خود نور محض هستند، یعنی نور او آن‌قدر قوی و پرفروغ است که بر نور معنوی ملائک غالب شده و فائق آمده است. در ادامه این روایت آمده است که خداوند به ملائکه می‌گوید که ای ملائک نگاه کنید به فاطمه من که چگونه برابر من ایستاده است و خداوند دو توصیف دیگر ازخشوع و شکوه عبادت فاطمه داد: اول اینکه “تَرتَعِدُ فَرائِصُها مِن خیفَتی” یعنی ” بندبند فاطمه هنگام عبادت از خشیت و ترس خدا می‌لرزد ” ویژگی دوم “وقَد أقبَلَت بِقَلبِها عَلی عِبادَتی ” یعنی فاطمه با تمام وجود و قلبش به عبادت پروردگار روی آورده است. این سطح عبودیت فاطمه سلام‌الله‌علیها است.
رئیس جامعةالمصطفی خراسان در ادامه به موضوع حیات سیاسی و حق‌خواهی حضرت زهرا س اشاره کرد و گفت: در واقع حضرت فاطمه (س) چون می‌دید که مسیر تاریخ وسرنوشت امت اسلام در حال انحراف و تغییر است، اینجا اولویتی بالاتر از ورود ایشان به میدان جهاد و مبارزه بر علیه انحراف و تحریف تاریخ و حق‌طلبی نیست و برای همین وارد میدان شد و دفاع کرد و در این راه جان خود را برای خدا فدا کرد و به شهادت رسید. و این‌گونه است مراحل سلوک چنین شخصیت عظیم و انسانی کاملی که وقتی در عبودیت به آن درجات رسیده است در عرصه سیاسی نیز با همان همت و مجاهدت و مقاومت و جرئت‌مندی در قله‌های حق‌خواهی، فداکاری و عدالت‌خواهی قرار گرفته است و این‌گونه ماندگار می‌شود.
امروز رسالت اندیشمندان و نویسندگان و مبلغان و اصحاب رسانه به‌ویژه طلاب جامعةالمصطفی در عصری که امکانات ارتباطی خوبی در اختیار ما قرار گرفته این است که این ابعاد مختلف این شخصیت بزرگ را با زبانی روان، و قابل‌فهم و با بهره‌گیری از زیبایی‌شناسی به مردم جهان معرفی و ارائه نمایند.
وی در پایان با بیان گوشه‌هایی از مصائب و رنج‌های حضرت زهرا س در راه اقامه حق و حمایت از ولایت امیرالمؤمنین، اظهار داشت؛ با شهادت حضرت فاطمه (س) یک رکن اساسی اسلام، یعنی یکی از اهل‌بیت علیهم‌السلام از میان رفت و همچنین یک پشتوانه مستحکم امیرالمؤمنین (ع) در رخدادهای مهم سیاسی و اجتماعی آن زمان از میدان مبارزه رخت بر بست و این مسئله، یکی از دلایل حزن و اندوه عمیق امام علی (ع) در فراق حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها بود که در تاریخ آمده است وقتی آن حضرت بدن مطهر حضرت فاطمه را در میان خاک نهاد غم‌ها و حزن‌های عالم به آن بزرگوار هجوم آورد.
Δ