نشست علمی چالش های انسان معاصر و راهکارهای قرآنی

قبل از جلسه مدیر جلسه جناب آقای حجت الاسلام والمسلمین غریب رضا در مقدمه ای از دو نوع تدبر در قرآن یاد کرد و گفت: تدبر با هدف فهم معانی قرآن و یکی تدبر برای عمل باز راه شناخت بخران های زندگی معاصر و پیدا کردن راه های قرآنی برای حل این چالشهای هستیم.

در ادامه جلسه جناب آقای کاظمی موضوع خویش را با معرفی مفهوم جهانی شدن و مبانی و اصول آن آغاز نمود و ادامه داد: از پدیده‌های عصر ما که تأثیرات فراوانی بر فرهنگ، اقتصاد و سیاست کشورها و ملّت‌ها داشته و دارد، پدیده و فرآیند جهانی‌شدن هست و تلاش برای پاسخ به این پرسش است که قرآن کریم چگونه با جهانی‌شدن مواجه می‌گردد و چه راهکارهای به چالش های انسان معاصر ارائه می دهد؟

سخنران نشست ابراز داشت: گفتمان جهانی قرآن با رویه تکنولوژیکی جهانی‌شدن منافات چندان ندارد گرچه با ویژگی‌های ایدئولوژیکی جهانی‌شدن که عبارت اند از سیالیت، گذرابودن، انسان‌محوری، عقل مستقل از وحی، فرهنگ مصرف گرایانه، انكار حقیقت و نسبی شمردن امور و دور شدن از معنویت هستند، متفاوت و ناسازگار است.

وی افزود: در مقابل گفتمان جهانی شدن، گفتمان جهانی قرآن است که دارای اصول و ویژگی‌های بارز مانند فطرت ‏گرايي، حاکمیت خداوند متعال، امت واحد، قانون و حاکمیت واحد، كرامت الهي انسان، حاكميت ارزش‏هاي الهي، نفي سلطه ديگران، امنیت و آرامش، ارج نهادن به عقل و علم است. گفتمان قرآن، رسالت خود را جهانی و هدایت انسان دانسته و پیام‌های وحیانی خود را به منطقه و قوم و نژاد خاصی محدود نمی‌سازد. این ویژگی‌ها گفتمان قرآن را از سایر گفتمان‌ها متمایز کرده و مدل جدیدی برای حاکمیت بر جهان فراروی انسان در همه اعصار به ویژه انسان معاصر در جهت نیل به سعادت ابدی، می‌گشاید.

کاظمی آموزه های قرآن را مهم ترین نیازهای انسان معاصر دانست که قرآن کریم فراروی انسان معاصر قرار می دهد.

وی «باورسازی خداگرایانه» را از مهم ترین راهکارهای قرآنی دانست و گفت: زندگی صنعتی انسان معاصر و دشواری های آن، تبدیل روابط عاطفی و احساسی انسان‌ها به روابط ماشینی، آلودگی محیط‌زیست و وجود فساد مادی و معنوی در اجتماع زمینه­های سلب آسایش و آرامش را از انسان فراهم آورده است. این شرایط سبب شده انسان معاصر در هاله‌ای از فشارهای روانی و دلواپسی‌های روحی قرار گیرد. بنابراین مأمنی اطمینان­آور و پناه­گاهی امن لازم است تا بتواند در پناه آن هم­زمان به آرامش روحی و آسایش جسمی دست یابد. طبق رهیافتهای قرآن چنین پناهگاه در باورهای دینی و اعتقاد به خدا موجود است. پس به انسان‌ها توصیه می‌کند برای رسیدن به آرامش روان و روح و در برابر حوادث و طوفان‌های سهمگین اضطراب و نگرانی‌های زندگی به یاد خدا و از او استمداد جوید آنجا که قرآن می‌فرماید: «الذین آمنوا و تطمئن قلوبهم بذکر الله الا بذکر الله تطمئن القلوب» (رعد/ ۲۸)؛ کسانی که ایمان آورده‌اند و دل‌هایشان به ذکر خدا آرام می‌یابد و تنها با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد.

دکتر کاظمی در ادامه به كرامت الهي انسان در گفتمان جهانی قرآن اشاره کرد که خاص و منحصربه‌فرد انسان‌شناسی قرآن است و اظهار داشت: از منظر این گفتمان قرآن، انسان، یک انسان رشد یافته و ایدئال است که شایسته عنوان جانشین خداوند بودن و انسان کامل بودن را دارد و با اوست که جهانی‌شدن قرآنی و لوازم آن محقق می‌گردد. قرآن برای ارج‌گزاری به کرامت انسان و حفظ شخصیت انسانی، تحمیق از زندگی بشر، رفتارهای منافی کرامت، منت‌گذاری، تجاوز به حریم خصوصی، اهانت به کرامت انسانی، تمسخر، تهمت، و تکبر را از انسان نفی و ممنوع ساخته است. موضوع بندی در انسان شناسی قرآنی موضوع معنویت گرایی و لبریز شدن جامعه از ارزش‌های معنوی و اخلاقی است. خلأ و بحران معنوی و روحی در زندگی انسان مدرن همچنان پر قدرت است و گفتمان جهانی قرآن این خلأ را با معنویت پر ساخته و ارتباط با خالق لایزال هستی حقیقتاً آرام‌بخش روح و جان آدمی است. (رعد، ۲۸)

وی ادامه داد: از مطالب دیگر اشاره به سامان دهی روابط اقتصادی که مدل خاصی قرآنی است که با جهانی شدن تفاوت آشکار دارد برقراری عدالت اجتماعی، انفاق، قرض­الحسنه، قناعت بخشی از این مدل است. فطرت ‏گرايي و ارج نهادن به عقل و علم در قرآن مسئله مهم دیگری است که قرآن کریم در پاسخ به نیازهای انسان معاصر ارائه می دهد.

دکتر کاظمی در پایان اشاره نمود: بحث مرز زدایی و قلمرو زدایی در گفتمان جهانی شدن و گفتمان جهانی قرآن بود که در این زمینه نقل قولی از توماس گرهلم داشت که وی معتقد است اسلام این ویژگی را بهتر از جهانی جهانی‌شدن دارا است و با ساکن شدن تعدادی زیادی از مسلمانان در کشورهای دیگر این مفهوم خود را نشان می دهد.

وی افزود: امروزه اسلام به اراده خداوند جهانی و به دومین دین در جهان و گرایش اول در بین گروندگان تبدیل شده است. طبق پیش‌بینی‌هایی که امروزه در دنیا مطرح می‌شود تا ۴۰ سال آینده اسلام دین اصلی و مسیحیت دین دوم در اروپا خواهد شد. گزارش‌های مؤسسه پژوهشی «پیو» در آمریکا نیز نشان می‌دهد که اسلام در هرسال ۲٫۹ درصد رشد دارد و این نرخ رشد بیش از نرخ رشد جمعیت جهان است که هرسال حدود ۲.۳ درصد هست. این مؤسسه تخمین زد که تا ۲۰ سال آینده، مسلمانان دومین دین بزرگ جهان است.