آیین بوگومیل نام فرقه‌ای مانوی با جنبه‌های عرفانی و دگانه باور بود. اندیشه بوگومیل باوران از آمیزش باورهای پولس گرایی ارمنی و کلیسای ارتدکس بلغار پدید آمده بود. این تفکر اصلاحی میان سال‌های ۹۲۷ تا ۹۷۰ میلادی در بلغارستان به وجود آمد و در میان روس‌های کیٍف، امپراتوری بیزانس، کرواسی، بوسنی، صربستان، ایتالیا و فرانسه پخش شد.
بوگومیل‌باوران هم به این که حضرت عیسی(علیه السلام) پسر خداوند است باور داشتند و هم دیدگاه‌های مانوی را قبول می‌کردند. این گروه نام خود را از یک کشیش به نام «بوگومیل» که دانا به اندیشه‌های مانی بود و در زمان پتْر یکم امپراتور بلغارستان در سده دهم میلادی می‌زیست، وام گرفته‌اند.
در سال ۹۷۰ میلادی بوگومیلیسم به بوسنی آمد و بیشتر در منطقه غرب بوسنی با مرکزیت دره رودخانه بوسنا و همچنین در استان هوم (هرتسه گوین امروزی) قوت یافت، بوگومیل‌های شهرهای اسپلیت و تروگیر کشور کروانسی کنونی نیز بعدا به بوسنی پناه بردند.
علیهذا بوگومیلیسم را می‌توان آیین پیشا اسلامی بوسنی دانست و به همین جهت آثار زیادی از آیین بوگومیل در سراسر بوسنی و هرتسه گوین پراکنده است.
طریقت‌های متصوفه تقریبا ۶۰۰ سال است که در جامعه بوسنی حضور و استحکام یافته اند. آنها بسیاری از مکان‌های مقدس آیین بوگومیلی را به عنوان خانقاه / تکیه در اختیار گرفته اند. اولین تکیه‌های صوفی در بوسنی طی قرن پانزدهم میلادی ساخته شد. در سال ۱۵۳۱ میلادی اولین خانقاه در سارایوو ساخته شد. تاثیرگذارترین طریقت‌های صوفی بوسنیایی امروزی عبارتند از نقشبندیه، قادریه، رفاعیه، خلوتیه و مولویه.
در انتهای حکومت عثمانی، دقیقا ۴۷ تکیه در سارایوو وجود داشت، در دوران کمونیستی آنها بسته شدند و برخی از آنها تخریب گردیدند. اکنون ۱۱ تا از آنها در سارایوو وجود دارد. مشهورترین تکیه سارایوو «میتاش» نام دارد.
قبل از تاسیس تکیه در محله میتاش سارایوو، همان ساختمان مدرسه‌ای را در خود جای داده بود که مکتب آموزش و حفظ قرآن بود و توسط حافظ خالد افندی حاجی مولیچ اداره می‌شد. (در فرهنگ عمومی مسلمانان بوسنیایی به ابتدای نام افرادی که حافظ قرآن باشند، کلمه «حافظ» اضافه می شود.)
در سال ۱۹۹۸ میلادی، شیخ خلیل افندی برزینا یک تکیه در آن مجتمع تاسیس کرد و ۱۸ آگوست را به عنوان روز تکیه در نظر گرفت. یکی از قدیمی‌ترین مساجد سارایوو، ساراچ اسماعیلوا،در حیاط تکیه قرار دارد.
تکیه میتاش امروزه یکی از معروف‌ترین تکایا و بزرگترین محل تجمع دراویش در سارایوو است و به عنوان محل تجمع جوانان و دانشجویان شناخته می‌شود. این تکیه واحد اصلی در حلقه مجلس تکیه میتاش است و سایر تکایای این حلقه در شهرهای بلاگای، برچکو،گراچانیتسا، کاکانی، استولاتس، توزلا،زاگرب و زنیتسا واقع هستند.
به همین ترتیب، تکیه به عنوان محل تجمع بسیاری از سیاست‌مداران حزب اقدام دموکراتیک شناخته می‌شد که از جمله معروف‌ترین آنها می‌توان به باقر عزت بگوویچ، بیسرا توکوویچ، نجات برانکوویچ، دنیس زویزدیچ و سلیمان تیهیچ اشاره کرد.
در همین راستا روز جمعه دهم فروردین ۱۴۰۳ مصادف با هجدهم رمضان مراسم افطاری و نشستی با حضور مدیر بنیاد صدرا در تکیه میتاش به میزبانی شیخ خلیل برزینا برگزار شد.
شیخ خلیل برزینا ضمن خوشامدگویی و آرزوی بهره مندی از برکات ماه رمضان، تصوف را وجهی از اسلام و نه بخشی از آن دانست، وجهی که در آن سراسر اسلام محبت و معرفت الهیست.
وی گفت در شرق جهان عرب تصوف به عنوان یک بدعت معرفی می‌شود در حالی که چنین نیست.
سپس مدیر بنیاد صدرا از میزبانی شیخ برزینا و بیانات وی درباره معرفی فعالیت‌های تکیه‌های وابسته به او و نگاه مثبت ایشان به گفتمان انقلاب اسلامی ایران تشکر کرد و خواهش نمود که این نشست‌ها استمرار داشته باشد و از او با توجه به موقعیت اجتماعی و شیخوخت وی دعوت نمود در نشست اقطاب دراویش که همه ساله توسط بنیاد ملاصدرا برگزار می‌شود، حضور پیدا نماید.
در ادامه مدیر بنیاد اعلام آمادگی نمود که برای سفر شخصیت‌های این طریقت به عتبات عالیات در ایام اربعین حسینی و زیارت حضرت ثامن الحجج(علیه السلام) و سایر اماکن زیارتی کشورمان تمهیدات لازم را فراهم نماید.
در پایان وی خواستار افزایش همکاری‌های علمی و آموزشی میان بنیاد ملاصدرا و تکیه میتاش با استفاده از اساتید برجسته ایرانی در حوزه عرفان اسلامی گردید.
در این نشست حجت الاسلام والمسلمین رمضانی ضمن اشاره به ابیاتی از مولانا، از معنویت و نورانیت موجود در تکیه میتاش و دراویش تجلیل و ضمن تاکید بر جایگاه معنویت در اسلام، سیر آن را از تاریخ عرفان اسلامی با تکیه بر محیی الدین ابن عربی تبیین نمود.
در پایان این نشست نماز جماعت مغرب به امامت شیخ خلیل برزینا همراه ذکر دعا با اقتدای مدعوین اقامه شد.
Δ