نشست علمی با موضوع «بررسی مبانی فقهی و کلامی شهادت ثالثه در نماز» برگزار شد

حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی استادی، پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه، در نشستی علمی به بررسی موضوع «شهادت ثالثه» در اذان و تشهد نماز پرداخت. و با تأکید بر اهمیت این موضوع، اظهار داشت: فقها در این زمینه نظرات مختلفی دارند که می‌توان آن‌ها را به چند دسته کلی تقسیم کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین استادی به گروهی از فقها اشاره کرد که سکوت کرده و نظری درباره جواز یا عدم جواز شهادت ثالثه ابراز نکرده‌اند؛ این گروه شامل شخصیت‌هایی چون شیخ مفید، سید مرتضی و ابن ادریس حلی هستند. در مقابل، گروه دیگری از فقها صراحتاً اضافه کردن شهادت ثالثه را ناصحیح دانسته‌اند. به عنوان مثال، شیخ طوسی در کتاب «النهایه» این عبارت را از اخبار شاذ می‌داند که باید از اذان و اقامه حذف شود. محقق حلی و علامه حلی نیز همین نظر را دارند، در حالی که محقق سبزواری در «ذخیره المعاد» این عمل را بدعت می‌داند. همچنین، کاشف الغطاء تأکید کرد که این عبارت در هیچ روایتی نیامده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین استادی گفت: این دسته از علما بر این باورند که اذان یک عبادت توقیفی است و نمی‌توان عبارات غیرمتدوال را به آن اضافه کرد.

وی سپس به گروه دیگری از فقها اشاره کرد که قائل به استحباب ذکر شهادت ثالثه در اذان هستند. علامه مجلسی در «بحارالانوار» و شیخ یوسف بحرانی در «الحدائق الناظره» تأکید کرده‌اند که این عبارت می‌تواند به عنوان یک امر مستحب در اذان ذکر شود. میرزای قمی نیز اعلام کرده است که ذکر این عبارت در اذان اشکالی ندارد، اما در اقامه بهتر است از آن پرهیز شود.

حجت‌الاسلام استادی در ادامه بیان کرد: محمدتقی مجلسی در «لوامع صاحب قرانیه» گفته است که ذکر شهادت ثالثه به نیت تبرک محکوم به اشکال نیست اما بهتر است در شرایطی که نگفتن آن موجب اختلاف نشود، از ذکر آن پرهیز شود.

وی همچنین به مسئله شهادت ثالثه در تشهد نماز پرداخت و خاطرنشان کرد: بسیاری از فقها صراحتاً به نهی از اضافه کردن این عبارت تأکید دارند. دلیل اصلی این نهی، حدیثی از پیامبر اکرم (ص) است که می‌فرمایند: «صلوا کما رأیتمونی أصلی» (نماز بخوانید همان‌گونه که مرا در حال نماز دیدید).

حجت‌الاسلام والمسلمین استادی به نظرات مراجع معاصر اشاره کرد و بیان داشت: آن‌ها در استفتائات خود بر لزوم قرائت تشهد به همان صورتی که در نصوص آمده تأکید دارند. امام خمینی (ره) نیز تصریح کردند که تشهد باید به صورت متعارف خوانده شود و هیچ عبارتی نباید به آن اضافه گردد. مقام معظم رهبری هم بر همین نکته تأکید کردند.

وی به حدیثی از امام صادق (ع) اشاره کرد که در آن، حلبی از امام درباره ذکر اسامی ائمه (ع) در تشهد پرسیده و امام (ع) در پاسخ فرموده‌اند: «أجملهم» (به‌گونه‌ای بیان کن که شامل همه ائمه شود)، که اشاره به ذکر «اللهم صل علی محمد و آل محمد» دارد.

حجت‌الاسلام استادی در پایان تأکید کرد: اگر در عبادات اسلامی از نصوص معتبر پیروی نشود و رعایت نماز به درستی انجام نگیرد، بدعت‌های مختلفی ممکن است وارد اعمال عبادی شود. وی تصریح کرد که التزام به نصوص شرعی، ضامن حفظ اصالت عبادات در اسلام است.