حضرت معصومه علیها سلام و کریمه اهل‌بیت علیهم السلام

حضرت معصومه(س) با نام اصلی فاطمه، دختر امام کاظم(ع) و خواهر امام رضا(ع) است که به دعوت برادرش امام رضا(ع) از مدینه راهی ایران شد؛ اما در راه بیمار شد و به درخواست اهالی قم به آن شهر رفت و پس از ۱۷ روز اقامت در خانه موسی بن خَزْرَج اَشعری، درگذشت و در قبرستان بابِلان دفن شد. سید جعفر مرتضی عاملی (درگذشت: ۱۴۴۱ق) بر این باور است حضرت معصومه(س) در ساوه مسموم و در قم شهید شده است.

شیعیان جایگاه ویژه‌ای برای حضرت معصومه قائلند: از او با لقب‌های معصومه و کریمه اهل‌بیت یاد می‌کنند.

پس از حضرت فاطمه(س)، ایشان تنها زنی است که زیارتنامه‌ای از ائمه(ع) برایش نقل شده است.

ذبیح‌الله محلاتی نویسنده کتاب ریاحین الشریعه، می نویسد دربارهٔ زندگی حضرت معصومه(س) اطلاعات چندانی در دست نیست؛ از جمله تاریخ تولد و وفات، میزان عمر، اینکه چه زمانی از مدینه حرکت کرده در تاریخ ثبت نشده است.

با توجه به اینکه امام کاظم(ع) از سال ۱۷۹ق تا پایان حیات، زندانی بود و وفات حضرت معصومه (س) سال ۲۰۱ق اتفاق افتاده ، گویا عمر حضرت را کمتر از ۲۳ ندانسته اند.[۱]

در بین فرزندان موسی بن جعفر (ع) ایشان و برادرشان امام رضا (ع) از مادری به نام نجمه خاتون متولد شده اند [۲].

علامه مجلسی می نویسد امام رضا (ع ) از ایشان با لقب معصومه یادکرده[۳].

گویا دلیل مسافرت حضرت معصومه(س) به ایران نامه‌ای بود که امام رضا(ع) برای وی فرستاده بود و در آن از او خواسته بود به نزدش در خراسان برود.[۴]

طبق گفته قمی در تاریخ قم، ایشان به درخواست اهل قم، به قم تشریف آوردند، در منزل موسی بن خزرج ساکن شدند، در همانجا بیمار شده و پس از ۱۷ روز درگذشتند و در قبرستان بابلان دفن شدند[۵].

در ایران ۲۳ ربیع‌الاول به عنوان سالروز ورود حضرت معصومه به قم گرامی داشته می‌شود. در این روز مراسم‌های مختلفی از جمله آیین استقبال از ورود کاروان حضرت معصومه به قم در این شهر برگزار می‌گردد. در این مدت ایشان بسیار آزرده بود، زیرا آرزوی دیدار پدر و برادر را داشتند که میسر نبوده و در فراق شان می گریستند. بنابر این ۱۰ ربیع الثانی تاریخ درگذشت این بانوی بزرگوار خواهد بود.

در مورد جایگاه ایشان نزد شیعیان به حدیثی از امام رضا(ع ) استناد می کنیم که می فرمایند: همه شیعیان با شفاعت ایشان وارد بهشت خواهند شد[۶]. علاوه بر این در فرازی از زیارتنامه ایشان ، از ایشان درخواست شفاعت می کنیم: ” یا فاطمه اشفعی لی فی الجنه”.

محمدتقی شوشتری نوشته است: در میان فرزندان فراوانِ امام کاظم(ع)، پس از امام رضا(ع) کسی هم‌پای معصومه نیست[۷].

پاداش کسی که او را با معرفت زیارت کند بهشت است[۸]. برای ایشان زیارتنامه مأثور از امام رضا(ع) نقل شده است[۹]. از زیارتنامه ایشان برداشت می شود که وجود مبارک حضرتش در سلسله جلیله اولیل قرار دارد و ایشان وارث همان معارف انبیا و اوصیاء الهی هستند. انشاءالله شفاعتش را از ما دریغ نفرماید.

والسلام

[۱] رک، فقیهی، علی اصغر، تاریخ مذهبی قم، ۷۸ ش، ص ۹۹.

[۲] رک، طبری ، دلایل الائمه،۱۴۱۳ ق، ص ۳۰۹ .

[۳] رک، مجلسی، زادالمعاد، ۱۴۲۳ ق، ص ۵۴۷.

[۴] رک، قرشی، حیات الامام رضا، ۱۳۸۰ ش ، ج۲، ص ۳۵۱.

[۵] رک، قمی، تاریخ قم، توس، ص ۲۱۳.

[۶] رک، مجلسی، بحارالانوار،۱۴۰۳، ج۹۹، ص۲۶۷.

[۷] رک، شوشتری، محمد تقی، تواریخ النبی و الآل،۱۳۹۱ ق، ص ۶۵.

[۸] رک، مجلسی محمد باقر، بحار الانوار ، ج ۹۹، ص۲۶۶.

[۹] رک، مهدی کریم پور، کریمه اهل بیت، ۱۳۸۰، ص ۱۲۶.