در این برنامه، پیشینه ریشهدار فلسفی دو کشور بهطور مبسوط بررسی شد و ظرفیتهای اندیشه ملاصدرا برای جهان فکری معاصر در بستری دانشگاهی مورد ارزیابی قرار گرفت.
آغاز برنامه توسط پروفسور دکتر علی عثمان کورت، رئیس دانشکده الهیات ASBÜ، انجام شد. در این سخنرانی بر جایگاه تعیینکننده ملاصدرا در فلسفه اسلامی تأکید شد و نقش علمی ترجمه الأسفارالأربعه در پیشبرد پژوهشهای فلسفی در ترکیه مورد توجه قرار گرفت. همچنین بر اهمیت ظرفیتهای روششناختی حکمت متعالیه در فهم مسائل فکری و معرفتی جهان امروز تأکید شد.
سخنرانی دوم افتتاحیه را پروفسور دکتر موسی کاظم آریجان، رئیس دانشگاه ASBÜ، ایراد کرد. ایشان ضمن ابراز خرسندی از حضور در جمع دانشگاهیان در سمپوزیومی که با هدف بازخوانی میراث فلسفی مشترک دو کشور در افق حکمت متعالیه تشکیل شده، یادآور شد که مرحله نخست این سمپوزیوم ماه گذشته در ایران برگزار شده است. وی همچنین اشاره کرد که با وجود محدودیت زمانی و عدمامکان حضور فیزیکی در آن نشست، تمامی مقالات ارائهشده از طریق برخط پیگیری شده است.
در این سخنرانی، اهمیت تاریخی فعالیتهای ترجمهای در گردش و دگرگونی اندیشه فلسفی و ظهور افقهای مفهومی جدید، مورد تحلیل قرار گرفت. بیان شد که ترجمه الأسفارالأربعه حاصل شش سال کار آکادمیک دقیق است و بستری عمیق برای مطالعات فلسفی در ترکیه فراهم کرده است. همچنین تأکید شد که ترجمه صرفاً انتقال متن نیست، بلکه با ایجاد تعامل فرهنگی ـ مفهومی، امکان تولد حوزههای تازهای از مباحث فلسفی را پدید میآورد.
رئیس دانشگاه افزود که در طول تاریخ، دورههای بزرگ شکوفایی فلسفی غالباً با جنبشهای ترجمه همراه بوده است: ترجمه آثار یونانی به عربی در دوره کلاسیک، انتقال متون عربی به لاتین در قرون وسطی، و مبادلات زبانی میان زبانهای اروپایی در دوران جدید، هر یک نقشی تعیینکننده در شکلگیری مکاتب جدید فلسفی داشتهاند. در همین چارچوب، ترجمه الأسفارالأربعه نیز گامی مهم در تقویت حوزههای نوین پژوهش در ترکیه ارزیابی شد. در ادامه، استمرار تاریخی اشتراکات فلسفی ایران و ترکیه بررسی شد و تصریح گردید که ملاصدرا یکی از بارزترین نمونههای این پیوند فکری است. همچنین اشاره شد که پژوهشهای مربوط به حکمت صدرا در ترکیه، بهویژه در دو دهه اخیر، رشد چشمگیری داشته است.
سومین سخنرانی بخش افتتاحیه را محمد حسن حبیباللهزاده، سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکیه، ایراد کرد. وی با اشاره به پیوندهای عمیق تاریخی و فرهنگی دو کشور، بر نقش حکمت متعالیه در شکلدادن به زبان مشترک فکری تأکید کرد.
پروفسور دکتر غلامرضا اعوانی تأثیر فیلسوفان پیشاسقراطی بر آثار ملاصدرا را بررسی کرد؛ پروفسور دکتر آلپرسلان آچیکگِنچ بازسازی میراث مشترک فلسفی را در چارچوب حکمت متعالیه تحلیل نمود.
دکتر حمید پارسانیا آثار حکمت صدرا بر هویت فرهنگی را مطرح کرد؛ و دکتر صالح یالین به بررسی مفاهیم «قوّه و فعل» در متافیزیک صدرا پرداخت.
دکتر محمد مهدی گرجیان عربی مقالهای با عنوان «تصوف اسلامی و عقلانیت صدرایی» ارائه کرد. دکتر سادی ایماز رابطه نفس و ادراک را تحلیل نمود و دکتر حسین غفاری تحلیل صدرایی از دیالکتیک نفس و بدن را بررسی کرد. حجتالاسلام علی امینینژاد نظریه «وحدت شخصی وجود» را بهتفصیل مورد بحث قرار داد.
در نشست سوم، حجتالاسلام سید علی موسوی و دکتر قاسم کاظم، دربارهٔ ادبیات انواع وجود و مسیر کمال انسانی مقالات خود را ارائه کردند.
برنامه با نشست جمعبندی به ریاست پروفسور دکتر حسن آکانات به پایان رسید. در این بخش، رئیس هیئت ترجمه، پروفسور دکتر شمیل اوچال، به همراه نماینده انتشارات لیترا، عرفان کلکیتلی، گزارشی جامع درباره روند ترجمه الأسفارالأربعه و اهمیت آن برای ادبیات فلسفی ترکی ارائه کردند. بیان شد که ورود این اثر به ادبیات ترکی، سرآغاز فصل تازهای در مطالعات فلسفه اسلامی در ترکیه بهشمار میرود.
در این سمپوزیوم، مجموعهای از استادان برجستهٔ فلسفه اسلامی، رؤسای دانشگاهها و صاحبنظران برجستهٔ ایران و ترکیه به ارائه سخنرانی پرداختند.
Δ