واکاوی روایت «شد رحال» و سفر برای زیارت مرقد پیامبر(ص) در نگاه فریقین

حجت الاسلام درگاهی در این کرسی به عنوان ارائه دهنده به بررسی پیشینه تحریم کنندگان بستن بار سفر برای زیارت اهل قبور پرداخت و گفت: نخستین کسانی که مسئله حرمت بستن بار سفر برای زیارت اهل قبور را بیان کردند، زیارت مرقد نبی مکرم اسلام(صلی الله علیه و آله) را بدون اشکال می دانستند اما اولین کسی که رحال را حتی برای زیارت پیامبر اعظم تحریم می کند، ابن تیمیه است.

وی ادامه داد: با مطالعه منهج ابن تیمیه روشن می شود که وی قائل به مسئله سلف صالح است و از نظر هستی شناسی حس گراست و معتقد است کسی که از دنیا رفت، در عالم برزخ دیگر هیچ چیزی از این دنیا نمی بیند و نمی شنود حتی اگر شخص رسول خدا باشد.

ارائه دهنده کرسی در ادامه اظهار داشت: ابن تیمیه برای مستند کردن درک خود به سلف صالح، ادعا می نماید نه تنها او که امام مذهب مالکی نیز این گونه فهمیده است و نسبت به گفتن جمله “زیارت می کنم مرقد پیامبر(صلی الله علیه و آله) را” اکراه داشت. ابن تیمیه مدعی است علت کراهت این بود که مردم زیارت را به صورت نامشروع انجام می دادند. با بررسی مستندات دیده می شود دلیل این اکراه ضرورت احترام به پیامبر بود که نباید زائر نام خود را پیش از نام پیامبر بیان نماید.

حجت الاسلام درگاهی خاطرنشان کرد: اولین روایتی که ابن تیمیه برای حرمت شد رحال به آن استناد می کند روایتی از پیامبر است که فرمود فقط بار سفر بستن برای سه مسجد النبی، مسجد الحرام و مسجد کوفه (یا الاقصی از نظر اهل سنت) صحیح است. با دقت در این روایت ملاحظه می کنیم مستثنی که سه مسجد است ذکر شده اما مستثنی منه برای آن بیان نشده است.

وی یادآور شد: ابن تیمیه آنچه ذکر نشده را به نفع مدعی خود برابر با مرقد در نظر می گیرد اما آنکه با کلام عرب فصیح آشناست می فهمد لفظ مسجد محذوف است، یعنی ارزش این سه مسجد از سایر مساجد بسیار بالاتر است. شاهد این موضوع آن است که در نقل های مختلف علمای اهل سنت از این روایات، لفظ «مسجد» ذکر شده است اما ابن تیمیه عمدا تنها نقلی را بیان می دارد که مسجد در آن محذوف است.

ارائه دهنده کرسی در پایان گفت: دلیل دوم ابن تیمیه این است که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود قبر من را «عید» قرار ندهید که دور آن برای زیارت من جمع شوید. از معنی این روایت برداشت که می شود که پیامبر می فرماید یک روز خاص برای زیارت قبر ایشان اختصاص داده نشود یا به قصد عبادت مناسکی انجام نشود. البته در مذهب جعفری نیز هیچ کس به نیت عبادت به زیارت قبور ائمه(علیهم السلام) مشرف نمی شود.

شایان ذکر است در ادامه این کرسی علمی حجت الاسلام والمسلمین رضانژاد، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی به ارزیابی و نقد مقاله ارائه شده پرداخت.