فلسفه نعمت، معرفت به مُنعم‌ است

در سلسله جلسات عمومی اخلاق در نهج‌البلاغه آیت الله طباطبایی اشکذری استاد درس اخلاق حوزه علمیه در جمع طلاب بین الملل مشهد اظهار داشت: امام علی(ع) در حکمت ۲۵ نهج البلاغه می فرمایند: اذا رایت ربک سبحانه یتابع علیک نعمه و انت تعصیه فاحذره (فاحذر من عذاب الله) و فرمود (ع): اى پسر آدم، اگر ديدى كه خداى سبحان، نعمتش را پى درپى به تو ارزانى مى دارد و تو نافرمانيش مى كنى، از كيفر او بترس.

وی افزود: در مجموعه معارف اسلامی به ویژه نهج البلاغه خطابه ها دو گونه است. برخی خطاب به مسلمانان است برخی خطاب ها به انسان‌ها و مجموعه بشریت است و نهج البلاغه از صنف دوم خطابه ها بسیار استفاده کرده است و همین امر باعث گرایش اندیشمندان سایر ادیان در سراسر عالم به نهج البلاغه است.

وی ادامه داد: در حکمت ۲۵ نهج البلاغه نوع خطاب، انسانی و به همه موحدان عالم است و هشداری درباره برخورداری از نعمت است. نعمت چیست؟ طیب عیشا و حال حسن است و لازمه آن خوشحالی و احساس مسئولیت است.

آیت الله اشکذری اضافه کرد: جامعه انسانی به یک اعتبار به دو قسمت جامعه برخوردار و جامعه فقیر و محروم تقسیم می شود و این مسئله تفاوتی در جوامع مختلف ندارد.

وی عنوان کرد: همچنین جامعه فقیر هم به دو قسم است. جامعه ای که به فقر طبیعی دچار شده و بخش دوم فقر ساختگی بشر توسط دیگران است. امروز استعمار جوامع را در بخش‌های مختلف مالی، علمی، تکنولوژی و بهره مندی از سرمایه‌های موجود فقیر نگه داشته است.

وی اظهار داشت: در روایات داریم پیامبر(ص) در نقلی فرموده‌اند “الفقر فخری” و همچنین داریم که “مال” نعمت است. با این توصیف آیا برخوداری از نعمت برتری است یا خیر؟

این استاد درس اخلاق افزود: نعمت خدا حتما فضیلت و نشانه لیاقت است و این یک قانون است اما استثنا دارد. ممکن است گاهی اوقات نعمت تبدیل به نقمت شود و سبب داخل شدن انسان در عذاب الهی شود. لذا باید دید وجه برخورداری چیست؟

وی تصریح کرد: برخورداری از نعمت اگر به لیاقت بود حتما عامل برتری است و اگر به لیاقت فرد نبود یک هشدار جدی است و باید از این نعمت که مقدمه عذاب الهی است حذر کرد.

آیت الله طباطبایی اشکذری گفت: عذاب استدراج یعنی عذاب تدریجی و درجه ای و نعمتی که به تدریج انسان را به انحطاط و سقوط می‌کشاند مصداق “استدراج” است.

وی تصریح کرد: آسیب زندگی برخودار، غفلت از خداوند متعال و نتیجه اش عذاب استدراج است. همچنین غرور و فراموشی از مُنعم، از آسیب‌های زندگی‌برخوردار است

اعتماد به نفس کاذب نیز ثمره این نوع بهره‌مندی از نعمت است.

این استاد درس اخلاق افزود: نعمت برای این است که انسان را متوجه خدا کند. در حوزه‌های مختلف معنوی هم باید دقت کرد تا نعمت ها موجب تباهی و سقوط نشود.

وی خاطر نشان کرد: یکی از نعمت‌های خداوند شعبان و رمضان است و برترین‌کار در‌ ماه رمضان الورع من محارم‌الله است.