کرسی علمی ترویجی با موضوع بررسی مسأله عدمی بودن شر

حجت الاسلام محمد مهدی سلامی، ارائه کننده بحث و اساتیدحجت الاسلام استاد محمد رضاپور و حجت الاسلام دکتر استاد مهدی کریمی ناقدان بحث بودند. همچنین حجت الاسلام سید علی هاشمی مدیر علمی جلسه بود.

حجت الاسلام دکتر سید علی هاشمی به ارائه مقدمه ای پیشینه و سرفصل های بحث شر پرداخت و گفت: سختی ها و مشکالت با خلقت انسان همراه بوده است، به همین جهت بحث از علت پیدایش سختیها و شرور به قدمت تفکر انسان در این امور باز می گردد.

وی ادامه داد: با بحث شرور مواجهه های مختلفی شده است که می توان آن را با دو رویکرد متفاوت دیگر دنبال کرد: رویکرد بررسی های ادیانی و رویکرد فلسفی که مکمل هم هستند. در رویکرد ادیانی که متن محور است، پاسخ ادیان مختلف مثل اسلام، مسیحیت، یهودیت و حتی ادیانی مانند بودیسم مبتنی بر متونشان نسبت به شر بررسی می شود. مثلا در متون مقدس اسلام بیشتر بر حکمت آمیز و فایده مند بودن سختیها و بلاها تأکید شده است.

حجت الاسلام هاشمی در ادامه بیان کرد: رویکرد دیگر رویکرد فلسفی است که با روش عقلی به دنبال یافتن ریشه های وجود شناختی یا معرفت شناختی شرور است. پاسخ های مختلفی هم ارائه شده است. مثال در جریان ثنوی، خیر و شر دو ریشه متفاوت دارند ولی در جریان موحدانه، خلقت یک مصدر بیشتر ندارد و آن خداوند عالم، قادر، حی و رحمان است. بنابراین موحدان باید این جریان پاسخ دهند که شرور چگونه با این صفات خداوند سازگار است.

وی در پایان خاطرنشان کرد:‌به هر حال آن چه بحث شرور را برای متدینان داغ و جدی می کند، رابطه آن با صفات الهی مثل علم، قدرت، حکمت و رحمت مطلق خداوند است. برخی از بحث شرور به عنوان دلیل یا قرینه علیه خداوند یاد کرده اند که فیلسوفان متدین به آن جواب داده اند.

در ادامه حجت الاسلام سلامی با تشکر از برگزاری این نشست و اهمیت آن بیان کرد: ریشه بحث عدمی بودن شرور به افلاطون باز می گردد. سپس در فلسفه اسلامی این بحث پیگیری شده است. ابن سینا ضمن تقسیم بندی موجودات به (خیر محض، شر محض، خیر کثیر و شر قلیل و خیر قلیل و شر کثیر) معتقد است جهان ما دارای خیر کثیر و شر قلیل است که لازمه آن خیر کثیر است و اگر به خاطر آن شر قلیل از آن خیر کثیر صرف نظر شود، خود این انتخاب شر کثیر است؛ زیرا باعث می‌شود که خیر کثیر به مردم نرسد.

وی سپس به دیدگاه شیخ اشراق اشاره کرد که او شرور را از لوازم مظاهر خداوند و محدودیتهای وجود این لوازم معرفی کرده است.

حجت الاسلام سلامی سپس بیان کرد: ملاصدرا در آثار خود دو بیان دارد. گاهی بر نسبی بودن شرور به دلیل تزاحم های عالم ماده تأکید کرده و میگوید شر حقیقی نداریم؛ بلکه این شرور نسبی و در مقایسه با موجودات دیگر، شر به شمار می‌آیند و گاهی نیز بر اساس اصالت و خیر بودن وجود، ملاصدرا بیان می کند که هر چه هست، وجود است و وجود خیر محض است؛ بنابراین شرور عدمی هستند.

گفتنی است در ادامه این کرسی ناقدان به بیان نظرات و دیدگاه های خود پیرامون مقاله در موضوع ماهیت عدمی شر پرداختند.