علامه مصباح یزدی، موسس و پیشگام علوم انسانی ـ اسلامی در حوزه علمیه

انقلاب اسلامی ظرفیت‌های فراوانی را برای حوزه علمیه پدید آورد

حجت الاسلام والمسلمین دکتر عباسی در سخنان خود ضمن گرامی‌داشت عید مبعث پیامبر اعظم(صلی الله علیه و آله) و تقدیر از همه دست‌اندرکاران برگزاری این پیش همایش، ابراز داشت: مناسبت اصلی این همایش، بزرگداشت مقام علمی و بیان ویژگی‌های یک چهره برجسته و طراز اول حوزه علمیه قم در عصر معاصر است که به ویژه در عرصه علوم انسانی اسلامی، پیشگام بود.

وی حوزه علمیه قم را خاستگاه توجه به علوم انسانی با رویکرد اسلامی و دینی دانست و گفت: پیش از آغاز عصر جدید در حوزه علمیه قم، سایر حوزه‌های علمیه فرصت یا ظرفیت کافی برای حضور در ساحت علوم انسانی را نداشتند؛ اما پس از انقلاب اسلامی و پدید آمدن ظرفیت‌های فراوان، شخصیتی مانند حضرت آیت الله مصباح یزدی، پیشگامی علوم انسانی اسلامی را در دست گرفت.

علامه مصباح یزدی اسلام شناسی واقعی بود

رئیس جامعةالمصطفی با اشاره به جامعیت علامه مصباح یزدی در عرصه‌های مختلف علوم اسلامی، ابراز داشت: شاید به دلایلی ما به بخشی از این توانایی‌ها توجه بیشتری داریم و از برخی ویژگی‌های علمی ایشان تا اندازه‌ای غفلت شده است. حضرت علامه مصباح، فقیهی برجسته و در تفسیر و حدیث از شخصیت‌های طراز اول بودند. بسیاری از استفاده‌های ایشان از آیات قرآن کریم در آثارشان، واقعا نوآوری و حاوی نگاهی تازه است. علامه مصباح مسلط به کلام اسلامی و در حوزه حکمت و فلسفه کاملا شناخته شده بودند. به چنین شخصیتی می‌توان عنوان علامه و فقیه به معنی اسلام‌شناس را اطلاق نمود.

وی در تشریح دلیل ورود علامه مصباح یزدی به حوزه علوم انسانی ابراز داشت: از نگاه علامه مصباح یزدی، علوم انسانی از قلمروهایی است که باید از مبانی اسلام به عنوان یک دین جامع و مکتبی دارای بنیان‌های خاص، ارتزاق نماید تا با رویکرد معنوی و الهی بتواند پاسخگوی نیازهای انسان معاصر گردد. از نظر ایشان، برای ورود به حوزه علوم انسانی، باید بنیان‌های فکری خود را در نظر بگیریم؛ لذا پرداختن به عرصه‌های مختلف علوم انسانی از جامعه‌شناسی، حقوق و مدیریت تا اقتصاد، علوم سیاسی و …، رسالتی بر عهده مراکز علمی دنیای اسلام است.

علامه طباطبایی و مصباح یزدی بر اساس نیاز عصر خود حرکت کردند

حجت الاسلام والمسلمین دکتر عباسی با اشاره به تعریف صرفا مادی از انسان در مبانی علوم انسانی رایج، اذعان داشت: از دیدگاه اسلام، انسان حقیقتی بسیار گسترده‌تر از ظرفیت‌های مادی است که شناخته می‌شود و منشا برنامه‌ریزی های علوم انسانی قرار می‌گیرد. با نگاه الهی و متعالی به انسان و مبنا قرار دادن این نگاه، می‌توان علوم انسانی با رویکرد اسلامی را تولید کرد که به هیچ کاستی از لحاظ علمی نیز دچار نباشد.

وی ادامه داد: زمانی که مرحوم علامه طباطبایی به حوزه علمیه قم آمد، عرصه مادی‌گرایی و مارکسیسم به شدت داغ بود و فضا برای گسترش اندیشه مادی و ماتریالیستی فراهم بود. مرحوم علامه طباطبایی با توجه به ضرورت زمان، عمر خود را وقف ایستادگی در برابر این افکار کرد و آثار جاودانی از خود برجای گذاشت که امروز نیز برای ورود به حوزه‌های متنوع علوم اسلامی به آن نیاز داریم. استاد علامه مصباح نیز دقیقا در همین راستا و بر اساس نیاز اساسی عصر خود حرکت کردند.

نقش بی بدیل علامه مصباح یزدی در تنقیح علوم دینی مورد نیاز علوم انسانی

رئیس جامعةالمصطفی، اثر بخش نبودن در تحولات فکری جهان را موجب تاثیرپذیری از امواج کانون‌های اندیشه دانست و تصریح کرد: اثرگذاری علمی که امروز به برکت اهتزاز پرچم پرافتخار انقلاب اسلامی دیده می‌شود، محصول خودباوری در مجامع علمی ماست. در اوایل انقلاب اسلامی و سال‌های پیش از آن که اندیشه مارکسیستی در میان اقشار جوان ما نفوذ داشت، آیت الله مصباح یزدی به نقد عالمانه و حکیمانه مارکسیسم می پرداخت اما از زمانی که احساس نمود از این عرصه تا اندازه‌ی زیادی عبور شده است، ایشان با عزم بیشتری به حوزه علوم انسانی ورود پیدا کرد.

وی با تاکید بر نقش علامه مصباح یزدی در تنقیح علوم دینی مورد استفاده در علوم انسانی، یادآور شد: مرحوم آیت الله مصباح یزدی برای ورود تخصصی به ساحت‌های مختلف علوم انسانی، دست به نهادسازی زد و با تاسیس موسسه ارزشمند آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قدس سره) و راه‌اندازی رشته‌های مختلف علوم انسانی و دعوت از اساتید و شخصیت‌های برجسته این علوم، نسلی را تربیت کرد که شناختی عمیق و تخصصی از علوم انسانی مبتنی بر علوم اسلامی داشته باشند.

تکلیف شناسی، ویژگی بارز آیت الله مصباح یزدی

حجت الاسلام والمسلمین دکتر عباسی، یکی از ویژگی‌های چشمگیر و بارز علامه مصباح یزدی را وظیفه‌گرایی و تکلیف شناسی ایشان دانست و خاطرنشان کرد: با وجود اینکه در برخی از دیدارهای خصوصی، عده‌ای به ایشان توصیه می‌کردند که صریح و آشکار وارد مباحث چالشی روز و عرصه‌های اجتماعی نشوند، اگر تکلیفی برای ایشان محرز می‌شد، بدون اعتنا به محاسبات شخصی، وارد صحنه می‌شدند. حضرت آیت الله مصباح جز برای خدا سخنی نمی‌گفت و به اذعان کسانی که ایشان را از نزدیک می‌شناختند، اگر از کسی تمجید می‌کرد، برای خدا و اگر در جایی موضع می‌گرفت، از سر تکلیف بود.

رئیس جامعةالمصطفی در پایان علوم انسانی اسلامی را از ویژگی‌ها و مختصات امروز حوزه علمیه قم برشمرد و یادآور شد: علامه مصباح یزدی نقش موسس و پیشگام را در این عرصه بر عهده داشته و دارند. امروز مجتمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی، شاخه‌ای از همان شجره طیبه است و این مسیر رو به پیشرفتی است که توسط شما عزیزان پیگیری خواهد شد. در دوره معاصر، اسلام ناب، تجلی میراث انبیا و آموزه‌های الهی در عالم است و علوم انسانی که امروز در پی آن هستیم، به دنبال بسط و نشر این گفتمان در عالم است.