دعا مسئله مشترک میان همه انسان هاست

رئیس جامعةالمصطفی ماه مبارک رمضان را فرصتی برای انس گرفتن با ادعیه و مناجات خواند و اظهار داشت: برخورداری از گنجینه های معرفتی ادعیه ائمه معصوم(علیهم السلام) از ویژگی های پیروان مکتب اهل بیت(علیهم السلام) است که ما را برای سخن گفتن با خداوند یاری می نماید.

وی حجم و کیفیت ادعیه اهل بیت(علیهم السلام) را منحصر به فرد دانست و افزود: هر فردی که به وجود یک قدرت برتر ایمان داشته باشد در سختی های زندگی به او پناه می برد؛ بنابراین دعا یک مسئله مشترک میان همه انسان ها به ویژه پیروان ادیان الهی است. اما محتوایی که ما از آن برخوردار هستیم در هیچ جای دیگر حتی در سایر مذاهب اسلامی، نمونه ندارد.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر عباسی صحیفه سجادیه را قله ادعیه پیروان اهل بیت(علیهم السلام) خواند و تصریح کرد: آنچه امروز در صحیفه جمع آوری شده و به دست ما رسیده است، شامل ۵۴ دعاست. اما حسب نقل‌های معتبر، برخی از دعاها از دست رفته است و گفته شده صحیفه کامل شامل ۷۵ دعا بوده است.

وی با اشاره به آیه ۱۸۶ سوره بقره اظهار داشت: خداوند می‌فرماید اگر بندگان سراغ مرا گرفتند، به آنها بگو من نزدیک آنها هستم و تا کسی مرا بخواند او را اجابت می‌کنم. ما یک پیوند وجودی با خالق هستی داریم و خداوند عالم نه کسی را فراموش می‌کند و نه دچار غفلت می‌گردد. البته اجابت خداوند همواره مطابق با خواست ما نیست چرا که در بسیاری از موارد خواسته ی ما با مصلحت مان متفاوت است؛ اما خداوند پاداش یاد او را هرگز زائل نمی نماید. بنابراین دعایی نداریم که در آن اجابت نباشد.

رئیس جامعةالمصطفی با تاکید بر آثار عمیق دعا در وجود انسان، اظهار داشت: اگر ما سرنوشت خود را در اختیار قدرت کاملی قرار دادیم که مطمئن هستیم خیرخواه ماست و بر همه چیز علم دارد؛ قطعا باور خواهیم داشت که او خواسته ما را حکیمانه و به بهترین شکل اجابت می‌کند. بنابراین نباید هرگز از دعا ملول و خسته شد.

وی دعا و درخواست از خدا را دارای آداب و سلوکی خواند و خاطرنشان کرد: اولیای الهی که معرفت و شناخت بهتری به حقیقت وجودی عالم و خدای متعال دارند، بهتر از ما با آداب سخن گفتن با خدا آشنا هستند. بنابراین برای سخن گفتن با خدا خوب است آدابی را رعایت کرد. برای مثال طهارت ظاهری در فرد نورانیت باطنی نیز ایجاد می‌کند و لذا در این حال توجه و حضور قلب انسان بیشتر خواهد بود.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر عباسی استغفار را یکی از آداب دعا برشمرد و یادآور شد: خوب است انسان هنگام دعا اشتباهات خود را در نظر داشته باشد و در پیشگاه الهی عذرخواه باشد. یکی دیگر از آداب دعا بجای آوردن حمد الهی و یادآوری عظمت پروردگار است. اگر انسان توجه داشته باشد در برابر چه حقیقت عظیمی قرار دارد، دل او خضوع می‌یابد و برای درخواست کردن آماده می شود.

وی انسان کامل را واسطه فیض الهی خواند و ابراز داشت: یکی دیگر از آداب دعا بهره بردن از وسائط فیض الهی است که در راس آنها اهل بیت(علیهم السلام) قرار دارند. پیامبر(صلی الله علیه و آله) و اولیای الهی مستقل از خدا نیستند و پروردگار آنان را مجرای فیض خود قرار داده است. بنابراین توسل به آنان نه تنها شرک نیست بلکه عمل به دستور الهی است و از آداب دعا به شمار می آید.

رئیس جامعةالمصطفی در ادامه به شرح دعای نخست صحیفه سجادیه پرداخت و یادآور شد: دعای نخست صحیفه سجادیه حمد خداوند است که ضمن یادآوری عظمت خداوند، یک جهانشناسی را به ما ارائه می‌نماید. بشر برای سعادت خود به دو عنصر اساسی نیاز دارد. نخست برخورداری از تفسیر صحیحی از جهان است. بسیاری از خطاها به دلیل عدم شناخت صحیح از مبدا و مقصد عالم و نقش ما در آن است.

وی عنصر دوم لازم جهت دستیابی به سعادت را دستیابی به یک نظام رفتاری منطبق با جهان بینی صحیح از هستی دانست و گفت: اگر انسان به حقیقتی باور پیدا کرد باید نسبت به آن دیدگاه از یک نظام رفتاری نیز پیروی نماید. این نظام رفتاری هم در بعد فردی و هم در ابعاد خانوادگی، اجتماعی و بین المللی نقش آفرین است که مقدمه آن داشتن تفسیری مطابق با واقع جهان می‌باشد.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر عباسی خاطرنشان کرد: در چند فراز نخست دعای اول صحیفه، امام سجاد(علیه السلام) به اختصار مبدا هستی تا نقش انسان در عالم را بیان می‌نماید. امام سجاد(علیه السلام) در ابتدا از ازلیت و ابدیت خداوند سخن می‌گوید. خدا، اول و آخر هستی است اما نه اولیتی که از جایی آغاز شده باشد و نه آخری که به پایان برسد. بنابراین می‌فرماید حمد و ستایش برای کسی است که مبدا وجودی و آخر مقصد هستی است (الْحَمْدُ لِلَّهِ الْأَوَّلِ بِلَا أَوَّلٍ كَانَ قَبْلَهُ ، وَ الآْخِرِ بِلَا آخِرٍ يَكُونُ بَعْدَهُ).

وی ادامه داد: دعا در ادامه میزان درک ما از خداوند را بیان می‌نماید که هرگز نباید تصور کنیم می‌توان به همه ابعاد وجودی خدا شناخت پیدا کرد (الَّذِي قَصُرَتْ عَنْ رُؤْيَتِهِ أَبْصَارُ النَّاظِرِينَ ، وَ عَجَزَتْ عَنْ نَعْتِهِ أَوْهَامُ الْوَاصِفِينَ). بصیرت نظاره کنندگان به او قاصر از دریافتن اوست و هرکس بخواهد او را توصیف نماید اندیشه و وهم او توانایی کافی را ندارد.

رئیس جامعةالمصطفی در تشریح فراز بعدی دعا (ابْتَدَعَ بِقُدْرَتِهِ الْخَلْقَ ابْتِدَاعاً ، وَ اخْتَرَعَهُمْ عَلَى مَشِيَّتِهِ اخْتِرَاعاً) اظهار داشت: امام سجاد(علیه السلام) در این فراز به ارتباط میان خالق و مخلوق می پردازد. عالم جوشیده از حقیقت خداست و هیچ مشابه و مثلی نداشته است (ابْتَدَعَ بِقُدْرَتِهِ الْخَلْقَ ابْتِدَاعاً). عالم بر اساس مشیت خداوند خلق شده است(ابْتَدَعَ بِقُدْرَتِهِ الْخَلْقَ ابْتِدَاعاً).

وی ادامه داد: برخی فیلسوفان نظریاتی درباره خلق عالم دارند که گویی خداوند مجبور به خلق عالم بوده است که این با شناخت ما از حقیقت عالم منافات دارد. عالم تجلی مشیت الهی است و هرچند لطف و حکمت خداوند به شکلی است که حتما عالم هستی را پدید می‌آورد؛ اما این «حتما» به معنی الزام و اجبار نیست.

حجت الاسلام والمسلمین دکتر عباسی در ادامه اظهار داشت: ( ثُمَّ سَلَكَ بِهِمْ طَرِيقَ إِرَادَتِهِ) برخی از مترجمین در ترجمه این فراز اشتباه کرده‌اند و گفته اند خداوند انسان‌ها را به مسیری که خود می‌خواست برده است. اما از قرینه جمله بعدی مشخص می‌شود معنی درست هدایت انسان به راهی است که خدا را بخواهد. و آنها را در مسیر دوست داشتن خود برد (وَ بَعَثَهُمْ فِي سَبِيلِ مَحَبَّتِهِ).

رئیس جامعةالمصطفی با تاکید بر اینکه باید در دعا با خدایی سخن گفت که او را با این ادبیات و معرفت بشناسیم، اذعان داشت: خداوند، عالم را بی جهت خلق ننموده است و همه ما به سوی او باز می‌گردیم. هم شناخت مبدا و مقصد و هم مسئولیت‌هایی که بر عهده ما قرار داده شده است در قالب این دعاها و معارف توسط اولیای عارف و آشنا به مسیر به ما آموزش داده شده است.