اندیشه قرآن بسندگان در گذر تاریخ

حجت الاسلام والمسلمین فاکر میبدی، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی در نشست علمی بررسی اندیشه قران بسندگان ضمن تبریک میلاد با سعادت امام حسن مجتبی علیه السلام، با بیان این که رویکرد افراطی به قرآن در پاسخ و واکنش به رویکرد افراط گرایی در حدیث پدیدار شده است، اظهار داشت: افراط و تفریط گرایی در علوم اسلامی چالش های زیادی را در دو سده ابتدای اسلام و دو سده اخیر ایجاد نموده است.

سخنران نشست به شعار «حَسْبُنَا كِتَابُ الله‏» اشاره و با بیان این که این شعار در ظاهر بر روحیه دفاع از قرآن تأکید، ولی در باطن به دنبال رویگردانی از روایات اهل بیت علیهم السلام است و تا صد سال نقل حدیث را ممنوع اعلام کرد.

وی با بیان این که سد ممنوعیت حدیث گرایی در نیمه دوم قرن دوم شکسته شد، اظهار داشت: بعد از شکسته شدن سد ممنوعیت حدیثی، سیلاب حدیث با تمام ناخالصی‌ها و آودگی‌ها روانه بازار علمی جامعه اسلامی شد.

حجت الاسلام والمسلمین فاکر میبدی افزود: زمانی که سد حدیث شکسته شد، علمای آن دوران به ویژه بخاری چند دهه بعد، از میان ۶۰۰ هزار حدیث، تنها ۴ هزار حدیث را انتخاب نمود؛ چرا که این سیلاب حدیثی جعلیات فراوانی را بر احادیث اهل بیت علیهم السلام تحمیل نموده بود.

وی به بخش هایی از کتاب صحیح مسلم و جمع آوری ۱۲ هزار حدیث در آن اشاره و با بیان اینکه این احادیث از میان ۳۰۰ هزار حدیث انتخاب شدند، خاطرنشان کرد: افراط و رویکرد زیاده روی به حدیث نشات گرفته از سیلاب حدیثی است که بعد از منع روایت حدیث ایجاد شد.

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی به حالت قرآن بسندگی در سده نخست اسلام نیز اشاره و  با بیان این که در ۲۰۰ سال گذشته تفکری تحت عنوان قرآن بسندگی با شعار کفا کتاب الله آغاز شده است، اظهار داشت: تفکر قرآن بسندگی در سالیان اخیر رشد قابل توجهی یافته، تعدادی از اندیشمندان کشورهای اسلامی آن را به عنوان تفکری نو در دست گرفته اند.

سخنران این نشست به تشریح قرآن بسندگی در میان مذاهب مختلف اسلامی پرداخت و با بیان این که قرآن بسندگی در سالیان اخیر چالش های جدی و فراوانی را در اندیشه های قرآنی ایجاد نموده است، اذعان داشت: برای رهایی جوانان از سرگردانی و دور نگهداشتن ایشان از روشنفکری جدید، باید مسیر تبیین و روشنگری را در پیش بگیریم.

وی با اشاره به این که قرآن بسندگی یعنی هرچه بخواهیم در قران جود دارد و قران برای ما بس است و برای فهم آن به چیز دیگری نیاز نداریم، تصریح کرد: قرآن بسندگی سه مرحله و رتبه دارد که نخستین آن قران بسندگی در دین است؛ که همه عقاید را در برگرفته احصا آن را منحصر در قرآن میداند.

حجت الاسلام والمسلمین فاکر میبدی به قران بسندگی از منظر فقه اشاره و با بیان این که در مرحله افراط گری نسبت به رویکرد قرانی، احادیث شدیدا تضعیف می شوند، اظهار داشت: قران بسندگی در تفسیر قرآن از دیگر موضوعاتی است که بدان تصریح می‌شود و غیر قرآن را از صلاحیت تفسیر آیات قرآن باز می‌دارد.

وی تفسیر قرآن به قران را یکی از مناهج تفسیری آیات الهی دانست و با بیان این که تفسیر المیزان و الفرقان از برجسته ترین تفاسیر قرآن به قرآن در دوره معاصر هستند، خاطرنشان کرد: برخی با داوری نادرست در تلاش بودند تا المیزان و علامه طباطبایی را جزء قرآن بسندگان قرار دهند، در حالی که به جرات می توان گفت هیچ مفسری، حتی در میان مفسران روایی به اندازه علامه طباطبایی اشراف جامع به روایات اسلامی ندارد.

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی فرازهایی از اندیشه علامه طباطبایی را مورد توجه قرار داد و اذعان داشت: علامه طباطبایی هم به روایات عنایت دارد و هم به قرآن، و هرچه قرآن می گوید را سخن اهل بیت علیهم السلام و کلام قران را همان اندیشه اهل بیت علیهم السلام ذکر می‌کند و در تفسیر خود برداشت از آیات را با آیات و ناظر به روایات اسلامی تشریح می‌دهد.

وی به حاشیه راندن و خنثی سازی اثر تبیینی روایات را از مهمترین اهداف قران بسندگان توصیف و اذعان داشت: قرآنیون همواره در تعارض با اخباریون هستند؛ چرا که قرانیون یا همان قران بسندگان دارای نحله ها و فرقه هایی هستند که گاها با هم اختلافات و تعارضاتی دارند.

حجت الاسلام والمسلمین فاکر میبدی در بخش پایانی سخنان خود تفکر ثقلینی را از مهمترین پایه های مقابله با تفکر قرانیون دانست و با بیان این که این روایت ارزشمند برجسته ترین اهرم مقابله با افراطی گری قرآن بسندگان است، خاطرنشان کرد: در عین مرجعیت قران در منبعیت دین، قرآن و حدیث مکمل هم بوده، روایت نقش تفسیری آیات الهی را بر عهده دارد.