تبیین اعجاز حقوقی قرآن کریم

حجت الاسلام والمسلمین جزایری در ابتدای این نشست علمی، مفاهیم اعجاز و حقوق را تشریح نمود و اظهار داشت: معجزه عملی است خارج از توان بشری، همراه با تحدی و مطابق با واقع که مدعی نبوت برای اثبات ادعای خود انجام می دهد. پ

وی افزود: انبیا به تناسب اقتضائات زمان، معجزات گوناگونی داشتند از جمله عصای حضرت موسی و شفای بیماران توسط حضرت عیسی و …. پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) نیز مهجزات مختلفی داشت اما از آنجا که اسلام دینی جهانی و جاودان است، باید از معجزه ای برخوردار باشد که پاسخگوی بشر در ادوار مختلف باشد که این معجزه جاویدان، قرآن کریم نام دارد.

معاون آموزش المصطفی، قرآن کریم را برای هر نسلی دارای حیثیت اعجازی دانست و گفت: شاید برخی تنها با اعجاز قرآن در حیطه زبانی آشنایی داشته باشند اما محدود نمودن آن به مباحث لفظی، صحیح نیست. اعجاز محتوایی بخشی از این معجزه جاوادنه است و به تعبیر علامه طباطبایی، اگر این اعجاز تنها لفظی بود، پاسخگوی عصر حاضر نبود کما اینکه فصاحت زبانی و کلامی برای بسیاری از مردم امروز و غیر عرب زبان، قابل فهم نیست.

وی در ادامه به تشریح مفهوم اعجاز حقوقی پرداخت و ابراز داشت: منظور از دانش حقوق، تنظیم روابط و عناصر یک جامعه است. روابط اقتصادی، اجتماعی، تعزیرات، تجارت و.. در جامعه نیاز به تنظیم دارد که بدون آن مدنیت پدید نمی آید. تنظیم روابط به همراه ضمانت اجرای آن، حقوق نامیده می شود که دارای قلمروهای مختلفی همچون حقوق مدنی، جزایی، خانواده و… است.

حجت الاسلام والمسلمین جزایری با اشاره به اینکه در قرآن به مباحث حقوقی در حد اعجاز پرداخته شده است، خاطرنشان کرد: شخصیت های بزرگی در جهان اسلام و حوزه علمیه به اعجاز قرآن کریم در مباحث حقوقی قائل هستند. قرآن به تناسب اقتضائات، گزاره های حقوقی دارد. «وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا» مربوط به گزاره جزایی است. «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم» یک گزاره سیاسی است؛ قاعده نفی سبیل نیز گزاره ایست که به روابط ارتباطات بین الملل می پردازد.

وی بخش دوم اعجاز حقوقی قرآن را مرتبط با قواعد حقوقی ارائه شده در آن دانست و گفت: قواعد حقوقی چهارچوب های روانی است که در بسترهای مختلف قابل اجراست و نظام زندگی را سامان می دهد. قواعده همچون قاعده عدالت، قاعده نفی ضرر، قاعده عسر و حرج و… دستوراتی است که قرآن کریم در ۱۴۰۰ سال قبل بیان نمود و امروز کاملا قابل استفاده است زیرا مطابق با فطرت انسانی قرار دارد.

معاون آموزش المصطفی در ادامه به بیان نظام حقوقی قرآن کریم پرداخت و اظهار داشت: قرآن کریم تنها به چند قاعده حقوقی اکتفا نکرده و به دنبال یک نظام حقوقی منسجم و بدون تناقض با محوریت خداست. تمام انبیای الهی اساس دعوت خود را بر همین اصل قرار داده اند و همه دعوای میان خیر و شر، حول مسئله توحید الهی است. نظام حقوقی قرآن مبتنی بر خدا و معاد است که غفلت از آن، منشا بسیاری از نزاع ها در نظام های بشری است.

وی در ادامه به تبیین نظریه قرآنی مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در موضوع ارتقای علوم انسانی پرداخت و اذعان داشت: در علومی همچون اقتصاد، جامعه شناسی، علوم سیاسی، روانشناسی، علوم تربیتی و… صحیح نیست ما محتوا، روش و اصول را از غرب و تفکرات پوزیتیویسمی و نگاه سکولار آن اخذ کنیم و تنها به افزودن چند آیه و روایت به آن بسنده نماییم. قرآن کریم در این زمینه ظرفیت بزرگی دارد باید بکوشیم تا نظام های علوم انسانی را مبتنی بر آن استخراج و استکشاف نماییم و به جامعه عرضه نماییم.

حجت الاسلام والمسلمین جزایری قرآن کریم را حاوی پیام ها و دستاوردهای حقوقی متعدد و از سه جهت دارای اعجاز حقوقی خواند و گفت: اعجاز نخست از بُعد تنوع موضوعات است. قرآن در عصر جاهلیت نازل شد که روابط ظالمانه میان افراد حاکم بود اما قرآن در مدت کوتاهی عامل تحول گردید و جنگ ها و کشتارهای بی پایان جای خود را به ایثار و برادری داد و شخصیت هایی همچون ابوذر، عمار و سلمان را تربیت نمود. در زمان ظهور حضرت حجت(عجل الله تعالی فرجه) نیز بار دیگر شاهد این اعجاز در سطح جهانی خواهیم بود.

وی جنبه دوم را اعجاز تلفیقی قرآن کریم خواند و تصریح کرد: اعجاز حقوقی قرآن یک اعجاز ترکیبی است. یعنی عناصر حقوقی مختلف در قرآن کریم دست به دست هم می دهند و گزاره هایی را در شرایط مختلف مطرح می نماید که هم با فطرت بشری مطابق است و هم با عقل سازگار است. این قوانین قابل اجراست و مبتنی بر مصلحت و حکمت و دارای چهارچوب است.

معاون آموزش المصطفی جنبه سوم را اعجاز آیات قرآن کریم دانست و گفت: برخی آیات یا بخشی از آیات قرآن دارای نکات اعجازآمیز حقوقی است. هنر قرآن کریم آن است که یک کتاب حقوقی، اقتصادی، جامعه شناسی یا روانشناسی و … نیست اما در یک آیه آن، همه این مطالب نهفته است که به آن اعجاز می دهد.

حجت الاسلام والمسلمین جزایری در بخش پایانی به تشریح نکات حقوقی آیه ۲۳۲ سوره بقره پرداخت و سپس اظهار داشت: امیدواریم به برکت ماه ضیافت الهی با آیات قرآن کریم انس بیشتری داشته باشیم و دعا می نماییم انشالله خداوند جبهه مقاومت اسلامی به ویژه مسلمانان مظلوم در غزه را نصرت عنایت فرماید.