آسیب‌ها و موانع تربیتی از منظر قرآن کریم بررسی شد

حجت‌الاسلام‌والمسلمین صالح، در ادامه جلسات درس اخلاق هفتگی مجتمع آموزش عالی خواهران در تشریح بحث تقوا اظهار داشت: اسلام واژه کرامت را ارتقا داد و با تأکید بر تقوا تبعیض‌ها را رفع کرد. اسلام تقوا را ملاک رشد انسان‌ها قرار داد و همه ملاک‌های  نژاد، رنگ، طبقه اجتماعی، ملیت و جنسیت را از بین برد. این تحولی بود که اسلام در دیدگاه اجتماعی و نسبت به واژه کرامت به وجود آورد.

️وی در تشریح آیه ۲۸ سوره مبارکه مائده ” لئن بسطت الی یدک لتقتلنی ما انا بباسط یدی الیک لاقتلک انی اخاف الله رب‌العالمین” گفت: در اینجا بحث رابطه تقوا و خوف الهی مطرح می‌شود. چرا باید خوف از الله داشت؟ چون رب‌العالمین است. رب یعنی هم مالک است هم پرورش‌دهنده. همچنین رب همه عالم است پس من می‌ترسم و فقط از خدا می‌ترسم. رابطه تقوا و خوف الهی رابطه علت و معلول است.

️حجت‌الاسلام‌والمسلمین صالح در ادامه به انواع تقوا اشاره و اظهار داشت: تقوای عبادی، تقوای سیاسی، تقوای اقتصادی، تقوای اخلاقی و تقوای اجتماعی انواع تقوا است. به‌عنوان نمونه خداوند در تقوای اقتصادی می‌فرماید: “و اوفو الکیل و المیزان” یعنی کم‌فروشی نکنید و یا در تقوای اجتماعی می‌فرماید: “و لا یغتب بعضکم بعضاً” یعنی وقتی وارد اجتماع می‌شوید و کسی حضور ندارد در مورد او صحبت نکنید. او حضور ندارد که از خود دفاع کند و مثل این است که گوشت مرده‌ای را می‌خورید. در تقوای اخلاقی خداوند با اشاره به عدم تحقیر دیگران می‌فرماید: “عباد الرحمن الذین یمشون علی الارض هونا” یعنی مشی بندگان خاص خداوند متواضعانه است.

️رئیس نمایندگی جامعةالمصطفی در خراسان تصریح کرد: “ایاک نعبد” اشاره به تقوای عبادی دارد. ولی آیا خدایی را که عبادت می‌کنیم می‌شناسیم؟ امام خمینی(ره) در تفسیر این آیه می‌فرماید: باید بنگریم وقتی می‌گوییم “ایاک نعبد” آیا فقط خدا را می‌پرستیم؟ جایگاه، پست، شهرت، شهوت و ثروت خود را نمی‌پرستیم؟

وی افزود: باتوجه‌به تمام این مباحث و ابعاد، تقوا وسیع‌ترین واژه در قرآن کریم است.

️این عضو هیئت‌علمی جامعةالمصطفی ادامه داد: یکی از مواردی که در روایات و دعاها در بحث خوف الهی مطرح می‌شود “هول المطلع” به معنای وحشت قبر است. در روایت آمده است که امام حسن مجتبی (ع) وقتی لحظات آخر عمرشان فرارسید می‌گریستند. به آن حضرت گفته شد: یابن رسول‌الله شما چرا گریه می‌کنید؟! شما نوه پیامبر(ص) خدایید و چنین جایگاهی دارید. بارها به حج رفته‌اید و تمام اموالتان را سه بار در راه خدا تقسیم کرده‌اید. ایشان فرمود: دو نگرانی دارم که برای آن گریه می‌کنم: “لهول المطلع و فراق الاحبه” یکی وحشت قبر است و دوم جدایی از عزیزانم و کسانی که به آنها عشق می‌ورزم.

وی افزود: در دعاها داریم و خوب است در دعای قنوت خوانده شود: “یا رب اعوذ بک من هول المطلع” خدایا من از وحشت قبر به تو پناه می‌برم.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین صالح خاطرنشان ساخت: امام صادق(ع) در روایتی می‌فرماید: “الشتاء ربیع المومن” زمستان بهار مؤمن است؛ زیرا در روزهای کوتاه آن می‌تواند روزه بگیرد و از شب‌ها که بلند است جهت بپا خواستن در نماز شب و دعا استفاده کند.

وی به روایت زیبایی از امام صادق(ع) اشاره و افزود: وقتی ایشان نیمه‌های شب از خواب برمی خواست صدایش بلند می‌شد و به‌گونه‌ای گریه می‌کرد که اهل خانه می‌شنیدند و این دعا را می‌خواند: “اللهم اعنی علی هول المطلع خدایا به من از ترس و وحشت عذاب قبر کمک کن و وسع علی ضیق المضجع آن قبر تنگ را برای من وسعت بده.  والرزقنی خیر ما قبل الموت خدایا ما قبل موت خیر به من روزی کن. والرزقنی خیر ما بعد الموت خدایا بعد موت نیز خیر به من روزی کن.”

️استاد اخلاق مجتمع آموزش عالی خواهران در ادامه به رابطه خوف و تقوا پرداخت و اظهار داشت: یکی از نکات در بحث خوف این است که دنیا را در نگاه انسان کوچک و دلبستگی به آن را کم می‌کند؛ زیرا دائم ترس از خدا وجود دارد. امام صادق(ع) دراین‌خصوص می‌فرماید: “من عرف الله خاف الله و من خاف الله سخت نفسه عن الدنیا” یعنی کسی که عظمت خدا را بشناسد از او بترسد و اثر این خوف آن است که کسی که از خدا ترسید نفسش نسبت به دنیا دلبستگی پیدا نمی‌کند. امام خمینی(ره) نیز در کتاب چهل حدیث می‌فرماید: از علائم عالم ربانی این است که با آنکه کاملاً قیام به عبودیت حق دارد و بنده خدا است؛ اما قلبش مملو از خشیت و خوف خداست و می‌ترسد.

️رئیس نمایندگی جامعةالمصطفی در خراسان به عوامل خوف اشاره و تصریح کرد: اینکه چگونه این خوف از خدا در ما ایجاد شود نکته مهمی است. یک راه بسیار مطمئن درک حضور خداست. این حدیث از امام صادق (ع) است که می‌فرماید: “یا اسحاق خف الله کانک تراه: بترس از خدا همان گونه که گویا او را ناظر خودت می‌بینی. و ان کنت لا تراه فانه یراک: اگر تو خدا را نمی بینی او تو را می بیند. عامل کل موفقیت ها همین یک جمله است. اگر به این نقطه رسیده باشیم عارف بالله هستیم. همه گناهان ما به خاطر این است که در این نقطه غافل بوده و نمی توانیم بر این غفلت غالب شویم.

وی افزود: در ادامه حدیث می‌فرماید: فان کنت تری انه لایراک فقد کفرت: اگر اینطور می بینی و بینشت این است که خدا تو را نمی بیند تو از دین خارج شده ای. و ان کنت تعلم انه یراک ثم برزت له بالمعصیه: و اگر علم و یقین داری که خدا تو را می بیند و باز هم گناه می کنی خودت را در مقام مبارزه با خدا قرار دادی و به جنگ با خدا رفته ای. فقد جعلته من اهون الناظرین علیک: تو خدا را از پست ترین ناظرین به امور قرار داده ای. یعنی اگر هر کسی را ناظر خودت می دانستی گناه نمی کردی اما حالا که خدا می بیند برای تو مهم نیست. لذا اگر بین گناه هم یادتان آمد که خدا می بیند همان جا گناه را ترک کنید زیرا این لحظه، لحظه امتحان است همانگونه که حر از وسط گناه به یاری امام حسین(ع) شتافت.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین صالح در پایان خاطرنشان کرد: نکته بعد در موضوع خشیت الهی خشوع در عبادت است که آثار خوف خدا در عبادت ظاهر شود. رسول خدا(ص) در روایتی می‌فرماید: می دانید دخترم فاطمه کیست. “اما ابنتی فاطمه… متی قامت فی محرابها بین یدی ربها جل جلاله، ظهر نورها لملائکه السماء کما یظهر نور الکواکب لاهل الارض، و یقول الله عزوجل لملائکته: یا ملائکتی، انظروا الی امتی فاطمه سیده امائی قائمه بین یدی ترتعد فرائصها من خیفتی، و قد اقبلت بقلبها علی عبادتی” یعنی وقتی دخترم در محراب عبادت در مقابل پروردگار خویش می ایستاد نور فاطمه را ملائکه می دیدند همچنانکه زمینیان نور ستارگان را می بینند. خدا به ملائکه می فرمود: نگاه کنید به این خانم فاطمه زهرا(س). ببینید او سرور زنان است. فاطمه در برابر من ایستاده، نگاه کنید چگونه در مقابل من بند بند بدنش می لرزد. ببینید که فاطمه با تمام قلبش به سوی من آمده و عبادت می‌کند.